???
♨️سوال:
?آيا آب ريختن بر مزار رفتگان ثواب دارد؟
✍️پاسخ:
✅در باره آب ريختن بر قبر ميت بايد گفت: يکي از مستحبات پس از دفن ميّت، آب ريختن روي قبر است، بدين ترتيب که رو به قبله بايستي و از طرف سر ميت دور تا دور قبر را آب بريزي و بقية آب را به وسط قبر بريزي.(1)
در مورد کم شدن عذاب ميت رواياتي وارد شده است. امام صادق(ع) فرمود: “تا وقتي که خاک هاي قبر بر اثر پاشيدن آب نم داشته باشد، عذاب از ميّت برداشته مي شود.(2) البته نمي توان چنين روايتي را قطعي و يقيني دانست و شايد اين روايت ناظر به شخص خاصي باشد ، اما استحباب اين عمل به جاي خود باقي است.
در وسائل الشيعه در مورد آب پاشيدن روي قبر رواياتي نقل شده است که دلالت بر استحباب آن دارد. از ظاهر روايات استفاده مي شود که استحباب مربوط به موقعي است که ميت را دفن کرده و پس از آن که قبر را از خاک پر کردند، روي آن آب بريزند. فقط از يک روايت استفاده مي شود که امام رضا(ع) دستور داد روي قبر يونس بن يعقوب تا چهل ماه يا چهل روز آب بريزند.(3)
ريختن آب بر قبر به هنگام دفن ميت از سنت رسول خدا و مستحبات است و بنا بر روايت تا زماني که خيسي آب باشد، عذاب از ميت دفع مي گردد.(4)
با توجه به اين روايات نمي توان استحباب آن را بعد از گذشت مدت استفاده کرد.
اما برخي از فقها آب پاشيدن روي قبر را مختصّ به بعد از دفن نکرده اند، بلکه گفته اند که هر موقع انسان موفق به زيارت اهل قبور شد، مستحب است روي قبر آب بپاشد.(5)
در روايات براي اين کار علت خاصي ذکر نشده است، اما شايد حد اقل علّت آن اين باشد که خاک قبر در اثر پاشيدن آب سفت و محکم شود تا بدن ميّت از دستبرد حيوانات مانند گورکن مصون بماند. کشتن مورچه هم به واسطه ريختن آب اشکال ندارد .
با توجه به اين استحباب و روايات مربوط به آن، در بين عوام مردم شستن قبرها مرسوم شده و اين کار حرام يا بدعت نيست که از آن منع شود در عين اين که با اين شستن سنگ قبر هم تميز مي شود و نوشته هاي بر قبر، واضح مي گردد. و ممکن است احترام به ميت هم باشد.
اما در باره روشن کردن شمع بايد گفت: اين کار شايد از روشن کردن چراغ در حرم و مرقد پيشوايان ديني نشأت گرفته است، زيرا در روايات دستور داده شد. چنين عمل شود. بحار الانوار روايت کرده که پس از شهادت امام باقر(ع) امام صادق(ع) دستور داد در منزلي که او ساکن بود،چراغ روشن کنند. پس از امام صادق(ع) نيز امام کاظم(ع) به اين روش ادامه داد.
صاحب کتاب مکيال المکارم مي‌گويد: اين حديث بر بزرگداشت جايگاه و منازل امامان دلالت دارد و ممکن است به وسيله اين حديث بر استحباب روشن کردن چراغ در هر مکاني استدلال شود که بزرگداشت آن مصداقي براي تعظيم شعائر الهي به حساب مي‌آيد، گرچه در آن مکان‌ها کسي از نور چراغ استفاده نکند اما همين مقدار که احترام براي کسي تلقي شود که مکان منتسب به او است، کفايت مي‌کند، اما اگر از آن چراغ کساني استفاده بنمايند،بهتر است و اجر و ثواب بيشتري دارد.(6)
شايسته است اين گونه امور با فرهنگ‌سازي به گونه‌اي جهت داده شود که از آن استفادة بهينه صورت گيرد و از حالت خرافي و بي‌هدف بودن آن جلوگيري شود، چون متأسفانه گاهي از سوي ناآگاهان چنين عملي سر مي‌زند . بايد به تناسب هر عصري از چراغ مناسب استفاده شود، تا بهرة معنوي بيشتري برده شود. در اين صورت به ميزان استفاده معنوي افراد از پرتو معنويت صاحب قبر، ثواب براي او نيز خواهد بود. روشن کردن شمع براي درگذشتگان، در همين راستا ارزيابي شده است و بيش‌تر جنبة نمادين دارد.
پي نوشت ها:
1. امام خميني، تحريرالوسيله، نشر موسسه آثار امام خميني، ج 1، ص 91.
2. شيخ عباس قمي سفينه البحار، نشر موسسه انتشارات معصومه قم ج 2، ص 396، مادة قبر.
3. حرعاملي، وسائل الشيعه، نشر دار احجه بيروت 1412 ق، ج 2، ص 860؛ و نيز: سيد کاضم يزدي عروه الوثقي، نشر دار الکتبالاسلاميه تهران بي تا ج 1، ص 442.
4. امام خميني(ره)، تحريرالوسيله، نشر پيشيين، ج 1، ص 91؛ و نيز : شيخ عباس قمي، سفينه البحار، نشر پيشيين، ج 2، مادة قبر.396،
5. کليني، کافي، تهران، اسلاميه، 1367 ش، ج 3، ص 200.
6. ميرزا محمدتقي الاصفاني ميکال المکارم، نشر دار العلميه قم ، ج 2، ص 302.
