✍ چرا نماز شب بر پیامبر(ص) واجب بوده و بر بقیه مسلمانان مستحب؟

پاسخ: قبل از پاسخ به این سوال چند نکته قابل توجه است:

اول - دستور به قیام برای نماز شب در مورد پیامبر در چند جای قرآن آمده است. از جمله در سوره ی مزّمّل خداوند به پیامبر می فرماید:«یَأَیهُّا الْمُزَّمِّلُ*قُمِ الَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا»[1]؛«شب را ـ جز کمی ـ به پا خیز».
گر چه مخاطب در آیات مذکور پیامبر اکرم (ص) است ولی ذیل سوره نشان می دهد که مؤمنان نیز در این برنامه با شخص پیامبر(ص) همگام بودند حال این قیام شب در اوایل دعوت پیامبر (ص) بر همگان واجب بوده است یا نه؟
«بعضی از مفسران معتقدند این امر در ابتدا بر همگان واجب بوده بعداً آیه ی آخر همین سوره این حکم را نسخ کرده و این در فاصله ای حدود یک سال بوده است. ولی همان گونه که مرحوم طبرسی می فرماید: در ظاهر آیات این سوره چیزی که دلیل بر نسخ باشد، به چشم نمی خورد و بهتر است که گفته شود این قیام عبادت مستحب و سنّت مؤکّد بوده و هرگز جنبه ی وجوب نداشته جز در مورد شخص پیامبر اکرم (ص).[2[

آیه ی دیگری که بر وجوب نماز شب برای پیامبر اکرم (ص) دلالت می کند آیه 79 از سوره إسراء است. خداوند در این آیه می فرماید:«وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسىَ أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا محّْمُودًا»[3]؛
«قسمتی از شب را تهجد کرده و نافله بخوان امید است که پروردگارت تو را به مقام بسندیده ای برساند.»
دوم - از نظرقرآن و سنّت و نیز در سلوک ارباب معرفت نافله شب شرط وصول به حق و نیل به کمالات معنوی و روحانی است. نافله شب در ایجاد پیوند میان انسان و خداوند اثر شگرفی دارد و هر چه مسئولیّت انسان سنگین تر و مهم تر باشد نیاز او به ارتباط و انس با خدا و اتصال به مبدا قدرت و عظمت و تاییدات الهی بیش تر است.

بیداری در دل شب و مناجات با خالق هستی و راز و نیاز با او دل را صفا می بخشد و انوار الهی را در دل وارد می سازد و ریشه ایمان انسان را عمیق تر و استوارتر می کند.
بنابراین، این که نماز شب تنها بر آن حضرت واجب بوده و برای سایرین مستحب است، دلیل شرعی دارد چون مسئولیّت سنگین نبوّت و هدایت خلق آن هم در بالاترین حد قابل تصور و نیز مدیریت معنوی و فرهنگی و سیاسى و اجتماعى آن حضرت از همه سنگین تر بوده و نیاز به ارتباط و پیوند با حق و تأییدات الهی در مورد او بیش تر بوده بنابراین بیش از همه نیاز به خلوت و مناجات با معشوق داشته و این انس و ارتباط آن هم در مؤثّرترین اوقاتش که نیمه شب و در دل سحر است در مورد او به شکل وجوب و حتمی بوده است.

از سویی دیگر ظرفیت عظیم معنوی پیامبر (ص) که مولود ایمان بی نظیر و معرفت بی مانند آن سرور کائنات است نیز این قابلیت را به او می بخشد که موضوعی مانند عبادت شبانه و نافله شب در مورد او واجب باشد و ترک آن برای او جایز نباشد.
البته نباید تصور شود که مستحب بودن یک عمل خصوصا نماز شب که از اهمیت فوق العاده ای در ساخت و ساز انسان برخوردار است، از اهمیت آن می کاهد. بلکه پس از انجام واجبات، انجام نماز شب از اوج و اهمیت ویژه ای در مسیر خود سازی برخوردار است.

پی نوشت :
[1] . مزّمّل (73)، آیه 1و2
[2] . تفسیر نسیم حیات، تفسیر جزء، 3، 29، ص 153؛ تفسیر کشاف، ج2 و 1، ص 644
[3] . اسراء (17)، آیه 79
کتاب پرسش ها و پاسخ های نماز، سید حسن موسوی (مرکز تخصصی نماز)

#هدیه_ا‌ے_تقدیم_به_امـامِ_زمـان_(عج
?نمازهاے مستحبے زیاد مے‌خواند ،
ولے به خوندن دو رکعت خیلے مقید بود️.
همیشه بعد از نماز صبح با حالِ خاصے
مےخوندش…️ مے‌دونستم پشتِ هر کارش
حکمت و دلیلے نهفته است.
❔ براے همین یک بار ازش پرسیدم:
این نمازِ دو رکعتے که بعد از نماز صبح
مے خوانے ، چیه؟ اول از جواب دادن طفره
رفت، اما اصرار که کردم ، گفت: اگه قول بدے
تو هم همیشه بخونی مےگم️..
وقتے قول دادم ،گفت: من هر روز این
دو رکعت نماز رو براے سلامتے و فرجِ
امـام زمـان (عج) مے خوانم…?

?منبع: کتاب ساکنان ملک اعظم۳
منزل حسینے صفحه ۴۴

?اللهم عجل لولیک الفرج?

نماز به منزله کعبه، و تکبیرةالاحرام [بسان ] پشت سرانداختنِ همه چیز غیر خدا و داخل شدن در حرم الهی است؛

و قیام به منزله صحبت دو دوست، و رکوع خم شدن عبد در مقابلِ آقاست، و سجده نهایت خضوع و خاک شدن و عدم شدن در مقابل اوست.

وقتی که عبد در آخر نماز از پیشگاهِ مقدّس الهی باز می گردد، اوّلین چیزی را که سوغات می آورد سلام از ناحیه اوست.

#یحیی_علیه_السلام_و_شیطان

روزی شیطان ملعون در حالی که زنجیر و رشته هایی در دست داشت به نزد حضرت یحیی بن زکریا علیه السلام ظاهر شد.

یحیی علیه السلام پرسید: ای ابلیس این رشته ها چیست که در دست توست؟ شیطان گفت: این رشته ها انواع علایق، امیال و شهوتهایی است که من در فرزندان آدم یافته ام.

یحیی علیه السلام فرمود: آیا برای من نیز از این رشته ها چیزی هست؟ گفت: آری، هنگامی که از خوردن غذا سیر می شوی، سنگین می شوی، به همین سبب نسبت به نماز، ذکر و مناجات خدای خود بی رغبت می شوی.

یحیی علیه السلام با شنیدن این سخن فرمود: بخدا سوگند که از این زمان به بعد هرگز شکم خود را از غذا پر نخواهم کرد.

ابلیس هم گفت: بخدا قسم من نیز از این به بعد هرگز کسی را نصیحت نخواهم کرد

?یکصدموضوع پانصد داستان

#ایثار_حاتم_طائی
سالی قحطی شد و تمام مردم در فشار و مضیقه بودند، و هر چه داشتند خورده بودند زن حاتم می گوید: شی بود که چیزی از خوراک در منزل ما پیدا نمی شد حتی حاتم و دو نفر از بچه هایم عدی و سفانه از گرسنگی خوابمان نمی برد. حاتم عدی را و من سفانه را با زحمت مشغول نمودیم تا خوابشان ببرد.
حاتم با گفتن داستان مرا مشغول کرد تا خواب روم، اما از گرسنگی خوابم نمی برد ولی خود را به خواب زدم که او گمان کند من خوابیده ام، چند دفعه مرا صدا کرد، من جواب ندادم.
حاتم داشت از سوراخ خیمه به طرف بیابان نگاه می کرد، شبهی به نظرش رسید، وقتی نزدیک شد دید زنی است که به طرف خیمه می آید. حاتم صدا زد: کیستی؟ زن گفت: ای حاتم بچه های من دارند از گرسنگی مانند گرگ فریاد می کنند.
حاتم گفت: زود برو بچه هایت را حاضر کن، به خدا قسم آنها را سیر می کنم وقتی که این سخن را از حاتم شنیدم فوراً از جایم حرکت کردم و گفتم: به چه چیزی سیر می کنی؟!
گفت: همه را سیر می کنم، برخاست و تنها یکی اسبی داشتم که اساس به وسیله آن بار می کردیم آن را ذبح نمود و آتش روشن کرد و قدری از گوشت را به آن زن داد و گفت: کباب درست کن با بچه هایت بخور. بعد به من گفت: بچه ها را بیدار کن آنها هم بخورند و سپس گفت: از پستی است که شما بخورید و یک عده در کنار شما گرسنه بخوابند.
آمد و یک یک آنها را بیدار کرد و گفت: برخیزید آتش روشن کنید، و همه از گوشت اسب خوردند؛ اما خود حاتم چیزی از آن نخورد و فقط نشسته بود و خوردن آنها را تماشا می کرد و لذت می برد

?یکصدموضوع پانصد داستان

#قیاس_با_خوبان

آیت الله میانجی فرمودند: در دعای امام حسین (علیه السلام) در روز عرفه، یک جمله هست خیلی جمله لطیفی است:

الهی من کانت محاسنه مساوی، فکیف لا تکون مساویه مساوی!
خدایا! کسی که کارهای نیک و زیبایش، بد است، پس چگونه کارهای زشتش، بد نخواهد بود؟

کارهای خوب ما، نمازمان است، شما حساب کنید نماز ما پیش نماز ائمه اطهار علیهم السلام عرض نمی کنم بلکه نه پیش از نماز سلمان فارسی مثلا، پیش نماز قیس بن سعد بن عباده رضوان الله علیه چگونه است؟

در کتاب مروج الذهب مسعودی نوشته است. قیس نماز می خواند وقتی که سر به سجده گذاشت، مار به دور گردنش پیچید، قیس سجده اش را به هم نزد نمازش را به هم نزد، تا اینکه مار خودش ول کرد و رفت و ما یک سوسک می بینیم که از کنارمان رد می شود، حواس مان پرت می شود. این نماز ما است.

حالا کار خوب ما نماز است، از کارهای خوب ما، یک صفحه قرآن خواندن است که خدا می داند از قرآن خواندن خودم خجالت می کشم، با بیحالی، بال دهن دره و خمیازه، با کسالت، با بی توجهی یک صفحه قرآن می خوانیم.

حضرت امام حسین (علیه السلام) در دعای عرفه عرض می کند که خدایا من بنده تو، محاسنم، مساوی است. کارهای زیبایم، پر از عیب است.

?اسوه پارسایان