تهمت
تهمت نیز یکی از گناهان کبیره است که از نظر اسلام امری به شدت مذموم و ناپسند است. لذا خداوند متعال برای شخص تهمت زننده مجازات هایی را در نظر گرفته است که انسان را بر آن وا می دارد که هیچ گاه نزدیک این عمل قبیح نگردد تا از عقوبت الهی در امان بماند. چنانچه پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: “من بهت مومنا او مومنه او قال فیه ما لیس فیه اقامه الله تعالی یوم القیامه علی تل من نار حتی یخرج مما قال فیه” (کسی که به مرد و یا زن با ا یمان تهمت بزند و یا درباره او چیزی بگوید که در او نیست ، خداوند در روز قیامت او را بر تلی از آتش قرار می دهد تا از مسئولیت آنچه که گفته است در آید.
ذات اقدس پروردگار نیز در مورد عقوبت افرادی که به زنان عفیفه و پاکدامن تهمت می زنند می فرماید: “والذین یرمون المحصنات ثم لم یاتوا باربعه شهداء فاجلدوهم ثمانین جلده و لا تقبلو لهم شهاده ابرا و اولئک هم الفاسقون”( و کسانی که زنان پاکدامن را متهم می کنند سپس چهار شاهد (بر ادعای خود) نمی آورند آنها را هشتاد تازیانه بزنید و هرگز شهادتشان را نپذیرید و آنها فاسقانند) .
حال با توجه به آ یه و روایتی که بیان گردید در می یابیم شخص تهمت زننده در اصل آ نچه را که در شان یک مسلمان نمی باشد به او نسبت داده و با این کار خود خشم ذات اقدس پروردگار را برای خویش به ارمغان می آورد به طوری که خداوند متعال اشخاصی را که به زنان پاکدامن تهمت می زنند به عنوان فاسق نام برده و آنان را با ۸۰ تازیانه در دنیا مجازات می فرماید. چنانچه در آخرت نیز آن شخص را بر تلی از آتش قرار داده تا از مسئولیت آنچه که گفته است رهایی یابد.
دروغ،منشأ تهمت
همان طور که در مطالب قبل بیان گردید دروغ یکی از بزرگترین گناهان است که کلید گناهان دیگر نیز می باشد به طوری که کسی که به فرد با ایمانی تهمت بزند در اصل منشاء آن دروغی است که فرد بر زبان خویش جاری ساخته یعنی کسی که تهمت می زند در اصل دروغ می گوید و این تهمت مسبب و منشاء آن دروغگویی است.
ريشه هاى درونى تهمت
ريشه رفتار ناپسند و زننده تهمت را مانند بسيارى از رفتارهاى زشت ديگر، بايد در رذايل اخلاقى كه از عدم اعتدال قواى درونى انسان پديد مى آيند، جست.
«حسد» «ترس از مجازات» «طمع» رذايلى هستند كه موجب ارتكاب اين رفتار زشت از آدمى مى شوند. گاه انسان زا روى حسادت به كمالى كه در ديگرى وجود دارد به متهم ساختن وى اقدام مى كند تا به اين وسيله كمال او ناديده گرفته شود.
شخص گاه به سبب واهمه اى كه از مجازات در برابر كرده زشت خويش دارد، به ديگرى اتهام مى زند و گاه حرص و طمع براى رسيدن به مقام و رتبه متهم، او را به تهمت وا مى دارد؛ البته توجه به اين نكته ضرورت دارد كه توهم و بدگمانى پديد آمده از نيروى درونى «واهمه» در تمام اين موارد نقش مهمى را ايفا مى كند.
پيامدهاى زشت تهمت
تهمت آثار شومى هم براى تهمت زننده و هم براى تهمت زده شده به بار مى آورد كه مى توان آنها را در دو عنوان ذيل جاى داد:
پيامد تهمت بر بعد معنوى انسان
در روايتى از امام جعفر صادق (ع) در اين باره آمده است:
اذا اتهم المومن اخاه انماث الايمان من قلبه كما ينماث الملح فى الماء.
آن گاه كه مومن به برادر مومنش تهمت زند، ايمان در دل او ذوب مى شود؛ همان گونه كه نمك در آب ذوب مى شود.
همان طور كه از اين روايت برمى آيد، تهمت موجب از بين رفتن ايمان مومن مى شود.
در توضيح اين مطلب بايد گفت كه بسيارى از اعمال انسان بر ايمان او تاثير مى گذارد. همچنين درباره اين اعمال، دو حالت «انجام» و «ترك» وجود دارد كه هر دو حالت، در بعد ايمانى او موثر است. ترك واجبات از سويى و انجام گناهان از سوى ديگر، ايمان انسان را ضعيف مى كند. «ترك واجب» و «انجام حرام» را مى توان دو گونه از كفر عملى به شمار آورد كه «انجام حرام» شامل «تهمت» هم مى شود و ضعف و نابودى ايمان را در پى دارد.
پيامد تهمت بر روابط انسانى
تهمت مايه نابودى حريم برادرى و روابط انسانى ميان افراد جامعه بشرى است و جو عدم اعتماد و ترس از اطمينان را فراهم مى سازد.
امام جعفر صادق (ع) فرمود:
من اتهم اخاه فى دينه فلا حرمه بينهما.
كسى كه برادر دينى اش را متهم كند به او تهمت بزند، بينشان حرمتى وجود ندارد.
منظور از كلمه «فى دينه» در جمله «من اتهم اخاه فى دينه» چه تهمت زدن به «برادر ايمانى » باشد، به اين صورت كه كلمه «فى دينه» را صفتى براى كلمه «اخاه» بدانيم و چه متهم كردن او در امور دينى باشد، تفاوتى در ثمره زشت تهمت پديد نمى آيد؛ چرا كه دين الاهى مانند ريسمانى است كه همه به آن چنگ مى زنند و در اثر توسل به آن با هم رابطه برادرى ايمانى برقرار مى كنند كه اين يوند از پيوند نسبى و سببى بسيار محكم تر است. با تهمت زدن به برادر يا خواهر دينى ، اين رابطه محكم قطع مى شود.
انسان عاقل و متدينى كه به مبدا و معاد اعتقاد دارد، هيچ گاه به ديگرى تهمت نمى زند. حتى اگر انسانى دين نداشته باشد، سرشت انسانى اش به او اجازه اين كار را نمى دهد، مگر آن كه از فطرت پاك انسانى به خوى حيوانى گرويده باشد.
با بررسى اين مساله در جامعه، مشاهده مى شود كه افرادى براى رسيدن به اهدافى شيطانى مى كوشند ديگران را مورد «تهمت» و «بهتان» قرار دهند؛ ولى در نهايت امر، به ذلت و بيچارگى كشيده خواهند شد.
موضع ابليس در برابر تهمت و بهتان
تهمت و بهتان به اندازه اى زشت و زننده است كه حتى شيطان هم از انجام دهنده آن دو بيزارى مى جويد. شيطان از رفتارهاى زشت و اعمال خلاف استقبال مى كند؛ ولى برخى از رفتارهاى ناروا آنقدر زشت و پليدند كه شيطان هم آنها را تاييد نمى كند. يكى از اين اعمال، نابود كردن وجهه افراد در جامعه، و ريختن آبروى آنها به وسيله بهتان يا تهمت است.
امام جعفر صادق (ع) در اين زمينه مى فرمايد:
من روى على مومن روايه يريد بها شينه و هدم مروءته ليسقط من اعين الناس اخرجه الله من ولايته الى ولايه الشيطان، فلا يقبله الشيطان.
اگر كسى سخنى را بر ضد مومنى نقل كند و قصدش از آن، زشت كردن چهره او و از بين بردن وجهه اجتماعى اش باشد و بخواهد او را از چشم مردم بيندازد، خداوند او را از محور دوستى خود خارج مى كند و تحت سرپرستى شيطان قرار مى دهد؛ ولى شيطان هم او را نمىپذيرد.
ذوب شدن ایمان
تهمت یکی از گناهانی است که ایمان را از بین می برد و باعث می گردد فرد تهمت زننده اثرات ناشی از آن تهمت را بر بار آخرتی خویش افزوده و حمل نماید و پاسخگوی هر یک از آن اثرات باشد . چنانچه امام صادق (علیه السلام) فرمودند: “ البهتان علی البری اثقل من جبال راسیات”( کسی که برادر مسلمانش را متهم می کند ایمان در قلب او ذوب می شود همانند ذوب شدن نمک در آب) .
لذا بر هر مسلمانی واجب است که از این گناه بزرگ که ایمان انسان را به نابودی کشیده وباعث از بین رفتن آبروی برادران دینی می گردد دوری گزیده و از شر آن به ذات اقدس پروردگار پناه ببریم. ان شاءالله که تابع باشیم
