در ادامه پست قبل:

واما اینکه گفته اند،
دختران آن حضرت در نهايت كمال بودند و همسنگي براي آنها پيدا نشد و بخصوص حضرت معصومه(سلام الله علیها) كه احتمال عصمت هم در او زياد است. حضرت مريم هم به خاطر همين ازدواج نكرد و اگر علي(علیه السلام) خلق نمي شد كفوي براي فاطمه هم پيدا نمي شد و او هم ازدواج نمي كرد. شاید نتوان این سخن را پذیرفت. چرا که حضرت زینب و حتی بعضی دیگر از خانواده اهل بیت از این بانوی کریمه شاید دست کمی نداشته باشند و دعب اهل بیت این نبود که دخترانشان را شوهر ندهند، بلکه معمولا آنها را به عموزادگانشان شوهر می دادند. اما سخن آخر هم شنیدنی است.

3- شيخ عباس قمي به نقل از تاريخ قم چنين آوده است: چنين رسيده كه رضائيّه ( دختران منسوب به خاندان امام رضا )دختران خود را به شوهر نمى‏دادند، زيرا كسى را كه همسر و هم كفو ايشان بود نمى‏يافتند، و حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام را بيست و يك دختر بوده است و هيچ يك شوهر نكرده‏اند. و اين مطلب در ميان دختران ايشان عادت شده، و محمّد بن على الرضا عليه السّلام به شهر مدينه ده روستا وقف كرده است براى دختران و خواهران خود كه شوهر نكرده‏اند و از ارتفاعات ( سود های حاصل ) آن ديه‏ها نصيب و قسط رضائيّه كه به قم ساكن بوده‏اند از مدينه جهت ايشان مى‏آوردند.[1]

[1]- منتهی الآمال ، شیخ عباس قمی، قم : دلیل، 1379ش، ج 3 ص 1584.

در اين كه حضرت معصومه(س) ازدواج نكرده اتفاق نظر هست و در مورد علت عدم ازدواج ايشان نظريات مختلفي گفته شده است:

1.در تاريخ يعقوبي آمده است كه حضرت موسي بن جعفر(علیه السلام) وصيت كرده بود كه دخترانش شوهر نكنند و براي همين هيچيك از دختران آن حضرت شوهر نكردند جز يكي از دخترانش به نام ام سلمه كه در مصر به همسري قاسم بن محمد بن جعفر بن محمد در آمد و به خاطر اين ازدواج مسايلي پيش آمده و قاسم قسم خورد كه منظور او از ازدواج با او اين بود كه به او محرم شود و او را حج ببرد. [1]

لكن اين نظريه را نمي توان به اين آساني پذيرفت چون در اصول كافي آمده است كه حضرت امام موسي بن جعفر (علیه السلام) كار شوهر كردن و شوهر دادن دخترانش را به پسرش حضرت امام رضا واگذار كرد و فرمود : اگر علي خواست آنان را شوهر مي دهد و اگر نخواست شوهر نمي دهد.
و جز پسرم علي هيچكس حق ندارد دخترانم را شوهر بدهد . نه برادران ديگرشان، نه عموهايشان و نه سلطان وقت هيچكدام حق ندارند در امر ازدواج دخترانم دخالت كنند.[2]

بر اساس اين روايت، نمي توان گفت كه امام موسي بن جعفر(علیه السلام) وصيت به عدم ازدواج نكرده بلكه وصيت كرده كه امر ازدواج دخترانش به امام رضا(علیه السلام) مربوط است و ديگران حق دخالت ندارند.

2. از ديدگاه برخي ، خفقان شديد هاروني باعث شد كه دختران امام موسي بن جعفر(علیه السلام) نتوانند ازدواج كنند و در عصر هارون خفقان و استبداد و ستم به جايي رسيد كه كسي جرأت نداشت به خانه امام موسي بن جعفر رفت و آمد كند . اگر كسي نتواند به خانه امام رفت و آمد داشته باشد، بطور يقين نمي تواند خيال دامادي آن حضرت را در سر بپروراند[3].

اگر بخواهيم اين مسأله را بيشتر توضيح بدهيم بايد بگوييم كه هارون مي خواست كاري كند كه نسل امام موسي بن جعفر كم گردد و يكي از راههاي اين، جلوگيري از ازدواج زنان و دختران اين خاندان است و بطور طبيعي اگر دختران و زنان شوهر نكنند، نسل آل علي(علیه السلام) كم مي گردد و كمي اين نسل براي دستگاه خلافت بسيار مطلوب بود و علت كشتار آنهمه سادات هم مي تواند همين باشد كه اين نسل بر افتد. این دقت را به دوستان عزیز بدهیم که این سخنی که اکنون با هم خوانیدم نمی تواند درست باشد. چرا که در دوران هارون اگر شدت و حدتی بود در دوران مامون که امام رضا ولیعهد بود و تبعا به ظاهر آمد و شد به خانه امام راحتتر صورت می گرفت و می شد تصور کرد که دیگر شرایط خفقان دوره هارون در این زمان نباشد. علاوه بر آنکه امام رضا بارها فرموده بود : از بابت هارون دیگر خطری متوجه ما نیست چرا که او پس از آنکه پدرم را به شهادت رساند دیگر جرات چنین کاری ندارد ،و امام آزادانه به کارهایش مشغول بود و به راحتی رتق و فتق امور نهاد وکالت و وکلاء ائمه را انجام می داد که سازمانی سیاسی- دینی بود. پس می توانستند خواستگاری بکنند و حتی می توانست نزدیک شدن به خاندان امام کاظم و شخص امام رضا، طمعی باشد تا به خواستگاری دختران امام کاظم بروند حتی حاکمان و درباریان طوس نیز می توانستند این در خواست را داشته باشند تا پیوندهای حکمتی اشان محکم تر باشد و بین خاندانی شود.مگر اینکه بگوییم در دوران امام رضا هم حکومت مامونی اجازه آمد و شد چندانی به خانواده امام کاظم نمی داد که با این سخن بتوانیم قول به فشار دستگاه حکومتی را تایید کنیم و البته یک نمونه ای هم که هست همین حمله به کاروان حامل حضرت معصومه است که بیست و چند نفر از خانواده و یاران امام کاظم در آن به شهادت می رسند.این مساله نشان می دهد آنگونه که ما فکر می کنیم نبوده و اهل بیت به هر حال مورد فشار و ظلم و ستم بودند والا چه معنی دارد به کاروان خواهر ولیعهد مملکت حمله بشود و دولت هم کاری نکند. اگر کار دولتی ها نبود، بویژه اینکه به نوعی کاروان حضرت معصومه حالت تبلیغی شیعی هم داشت ، چرا مامون با حمله کنندگان به شدت برخورد نکرد؟ چرا در تاریخ گزارشی در این باره نیست ؟

پی نوشت:

[1] - تاریخ یعقوبی، یعقوبی، بیروت : دار صادر، بی تا ، ج 2 ، ص 415 .

[2] - عیون اخبار، صدوق، قم : دارالعالم ( جهان )، 1378 قمری، ج 1 ،ص 33 .بحار الانوار، ج 48 ص 276 و ج 49 ص 224 ؛ الکافی، طهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365ش ، ج1 ،ص 317 .

[3] - زندگاني كريمه اهلبيت ، مهدي پور، نشر حاذق، 1380 ، چاپ اول، ص 150

افتخار مردم ایران و قم معصومه باشد
فخر جاوید زنان و دختران معصومه باشد

آنکه باعث گشت تا رحمت فرود آید در این مُلک
آن وجود نازنین حضرت معصومه باشد

آسمان مملکت مملوّ ز کوکبهای رخشان
چون رضا شد ماهشان ، خورشیدشان معصومه باشد

چون که مشهد حج محرومان و هم مستضعفان است
مروه و سعی و منایش مرقد معصومه باشد

شهر قم آباد شد از یُمن آن بانوی اطهر
هر چه می بینید در قم از سخای حضرت معصومه باشد

هر که را قصد زیارت مشهد پاک رضا بود
خوش بُوَد اول کنار خواهرش معصومه باشد

قم که شهر علم دین و مرکز روحانیون است
از کرامات خوش بانوی دین معصومه باشد

نشر فرهنگ غنیِّ شیعه از قم شد میسّر
باز از یُمن وجود اطهر معصومه باشد

تا که “خادم” هم به شوق مشهد و قم شور دارد

دل به دامان رضا و خواهرش معصومه باشد

با توجه به اينکه همه امامان صادق و راستگو هستند، چرا تنها به امام ششم جعفر صادق (علیه السلام)مي گويند؟

پاسخ: لقب صادق را جدش پيامبر به او داده است، در روايتى از رسول خدا آمده است كه فرمود: ... و خداوند از صلب فرزندم محمد باقر(علیه السلام) پسرى آورد كه كلمه حق و زبان صدق و راستى است. 

ابن مسعود مى پرسد: نام او چيست ؟ پيامبر مى‏ فرمايند: جعفر صادق(علیه السلام) كه راستگو و درست كردار است و هر كس به او طعن زند و بدگويد و هر كه دست رد بر سينه او زند، به من بد گفته و دست رد بر سينه من زده است.

از امام زين­ العابدين‏ (علیه السلام) سؤال شد: چرا به امام صادق‏ صادق گفته مي‏ شود و حال آن كه همه شما صادق و راستگو هستيد؟

 فرموند: رسول(صلی الله علیه و آله وسلم) فرموند: «موقعي كه فرزند من جعفر بن محمد بن علي بن حسين‏ متولد شد، او را صادق بگوييد، زيرا پنجمين فرزند او جعفر (جعفر كذاب) نام دارد و به­ دروغ ادعاي امامت خواهد كرد و نزد خدا كذاب و افترا زننده به خدا است» (1)

بنا براين با اين نام گذاري مي خواستند بگويند که در ميان امامان فقط يک جعفر وجود دارد و اگر جعفر ديگري ادعاي امامت کرد، او يقينا کذاب و دروغگو است .

1- شيخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمة،ص319؛ علل الشرايع،ج1،ص234؛ احتجاج طبرسي، ج2،ص49؛ الخرائج راوندي ،ج1،ص269؛ مناقب ابن شهرآشوب،ج3،ص393.

در آن صبح زيبا وقتي كه آفتاب از لابه لاي كوه ها و صخره ها و نخلستان ها عبور كرد و بر فراز آن خانه رسيد ـ خانه اي كه مركز تمامي خلقت بود ـ دانست كه از براي محمد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) مقصد خلقت از آغوش علي (علیه السّلام) و دامان فاطمه (سلام الله علیها) غنچه اي نو شكفته رسيده است .
آفتاب دسته اي از زيباترين شعاع هايش را چيده شده در سبدي از نسيم با طراوت اميد و آرزو از لابه لاي ملائك كه بر گرداگرد آن خانه طواف مي كردند گذراند و بر درگه آن خانه نشاند و تقديم آن غنچه آسماني كرد. آفتاب جبرئيل را ديد كه فرود مي آمد تا نام آسماني آن غنچه را بر قلب محمد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نشاند :
« حسن » چه نيكو نامي ! اينك تمامي خوبان از ابتداي تاريخ چشم به حسن (علیه السّلام) دوخته بودند. بشارت اين چهارمين تن از آل عبا را نيز همه انبيا و اوصيا از ابتدا داده اند.
در روايتي از امام علي بن الحسين (علیه السّلام) آمده است :
« … چون آدم اشباح ما را در عرش ديد پرسيد : پروردگارا اين اشباح چيست »
خداوند فرمود : « اي آدم اين ها شبح هاي بهترين مخلوقات و آفريده هاي من هستند .»
اي آدم ! اين محمد است و منم حميد محمود در هر كار كه كنم براي او نامي از نام هاي خود را اشتقاق كردم .
اين علي است و منم علي عظيم اشتقاق كردم براي او نامي از نام هاي خود.
و اين فاطمه است و منم فاطر و از نو پديد آورنده آسمان و زمين و فاطمه جدا كننده دشمنان من است از رحمت من در روز قيامت و فاطمه جدا كننده دوستان من است از هر عيب و بدي پس براي او نامي از نام هاي خود را مشتق نمودم .
و اينان حسن و حسين اند و منم محسن و مجمل پس از نام خود براي آن دو نامهايشان را مشتق كردم پس اينان برگزيدگان از ميان خلايق من هستند و گرامي ترين بندگان من مي باشند. به واسطه ايشان طاعات را قبول مي كنم و به سبب ايشان گناهان را مي بخشم و به خاطر ايشان عقاب مي كنم و به واسطه ايشان ثواب مي دهم .
پس اي آدم ! به ايشان متوسل شو به سوي من و اگر گرفتاري براي تو پديد آيد ايشان را در درگاه من شفيع گردان كه من به خودم قسم خورده ام قسم حقي كه هيچ اميدواري به ايشان را نااميد نگردانم و هيچ سائلي را كه با شفاعت اينان درخواست كند رد ننمايم » (1).

1 ـ حيات القلوب ج 1