?صلی الله علیک یا رسول الله (ص) ?
✍️علتهای اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنّت نسبت به زمان تولد پیامبر اسلام(ص) چیست؟
ثبت تاریخهای ولادت، وفات و شهادت پیامبران، ائمه اطهار(ع) و اولیای الهی؛ یکی از قدیمیترین کارهای علمی است که مورّخان اسلامی بدان پرداختهاند و کتابها و مقالاتی نیز در این موضوع به رشته تحریر در آوردهاند، اما با وجود توجه فراوان به این تاریخها، اختلافات بسیاری در ثبت و ضبط آنها به چشم میخورد. یکی از این اختلافها مربوط به ولادت پیامبر اسلام(ص) است.
?عموم سیره نویسان اتفاق دارند که، تولد پیامبر گرامی اسلام(ص) در سال عام الفیل، سال ۵۷۰ میلادی بوده است؛ زیرا آنحضرت بهطور قطع، در سال ۶۳۲ میلادی درگذشته است، و سن مبارک آن حضرت ۶۳ بوده است.
? اکثر محدّثان و مورّخان بر این قول اتفاق دارند که تولد پیامبر، در ماه ربیع الاول بوده،[۱] اما درباره روز تولد پیامبر اسلام(ص) میان علمای شیعه و اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد:
الف. دوازدهم ربیع الاول: این نظریه، میان اهل سنت مشهور است که ظاهراً کهنترین نص آن، مربوط به ابن اسحاق است که آرای او در بسیاری از اخبار سیره، رسمیت یافتهاند.
عبارت ابن اسحاق، این است: «ولد رسول الله(ص) یوم الاثنین، لاثنتی عشرة لیله خلت من شهر ربیع الاول، عام الفیل»؛[۲]
رسول خدا(ص) در روز دوشنبه، دوازدهم ربیع الاول عام الفیل متولد شد. و بیشتر منابع اهل سنت نیز از ابن اسحاق آنرا نقل کردهاند.
در میان شیعیان؛ شیخ کلینی(ره) این نقل را در روز جمعه پذیرفته است: «وُلِدَ النَّبِی(ص) لِاثْنَتَی عَشْرَةَ لَیلَةً مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ فِی عَامِ الْفِیلِ یوْمَ الْجُمُعَةِ…»؛[۳]
پیامبر (ص) در روز جمعه دوازدهم ربیع الاول عام الفیل متولد شد.
مسعودی در «اثبات الوصیة»، روز ولادت پیامبر(ص) را روز جمعه دوازدهم ربیع الاول دانسته است.(۴)
ب. هفدهم ربیع الاول: مشهور میان شیعیان این است که تولد پیامبر اسلام(ص) درهفدهم ربیع الاول است.(۵)
درباره علت اختلاف مورّخان مسلمان در مورد روز تولد پیامبر اکرم(ص) باید گفت:
۱. این اختلاف همچون رویدادهای دیگر تاریخی، از همان آغاز وجود داشته و امری عادی و طبیعی بوده است. اما علم تاریخ به معنای اصیل آن؛ یعنی دانستن تاریخ ولادت و وفات، جزو علوم عربی و سنت تاریخنگاری اسلامی از آغاز شکلگیری این علم در دنیای اسلام است. و لازم است در اختلاف تواریخ؛ راههای خاصی برای تعیین تاریخ درست ارائه داد؛ در حالیکه به صورت منظم و روشمند تا کنون در اینباره چیزی نوشته نشده است.
۲. با توجه به اینکه برای مورّخان شیعه تعیین روز ولادت و وفات و شهادت پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار (ع) از اهمیت بیشتری برخوردار بود، بیشتر عالمان این رشته، راهحلی برای آسان کردن کار مردم ارائه میدادند و آن اینکه؛ یک روز را براساس شهرتی که محصول بررسی علمی و مسائل دیگر بوده است، برای ولادت و یا وفات ، معین می کردند
۱. برگرفته از نمایه «ولادت پیامبر و استحباب روزه در روز دوشنبه»، سؤال 4627.
۲. ابن هشام ؛ السیرة النبویة : ج 1، ص 158،
۳. کلینى ؛ الکافی : ج 1، ص 439
۴. مسعودى ؛ إثبات الوصیة للإمام علیّ (ع) : ص 114،
۵. طبرسی ؛ إعلام الوری : ج 1، ص 42،
راوندی؛ الخرائج و الجرائح : ج 2، ص 760