✔️ «ریا» و «عجب» از معصیت‌های نابودکننده هستند که در ذهن انسان اتفاق می‌افتند
✔️ کسی که دچار ضعف کنترل ذهن است، حتماً گناهانی که در ذهن اتفاق می‌افتد، زیاد مرتکب شده است
✔️برخی از نیت‌ها تا به عمل نرسد، گناه محسوب نمی‌شود اما در همان مرحلۀ ذهن، تأثیر روحیِ مخرّب دارد
?استاد پناهیان:
?برخی از معصیت‌های بسیار نابودکننده مثل «ریا» و «عُجب»-که موجب حبط(تباهی) عمل می‌شود- در واقع یک اتفاق ذهنی است. [مثلا کسی برای حرف مردم کاری انجام دهد نه برای خدا یا دچار غرور و عُجب شود، کارش بی ارزش می شود و اجر و ثوابی در پیشگاه خدا نخواهد داشت] لذا باید به کنترل ذهن توجه کنیم تا بتوانیم از این[تباه و بی ارزش شدن کارهایمان در پیشگاه خدا و ] معصیت‌هایی که در ذهن اتفاق می‌افتد اجتناب کنیم.
?در صحرای محشر، فرصت عمل به کسی نمی‌دهند اما یک عمل هست که آنجا هم اثر دارد و آن «حسن‌ظنّ به خدا» است. در روایت هست: کسی را دارند به‌سمت جهنم می‌برند، برمی‌گردد و نگاه می‌کند و می‌گوید: خدایا فکر نمی‌کردم مرا عذاب کنی. خدا می‌فرماید: به‌خاطر همین حسن‌ظنّ، بنده‌ام را بخشیدم. (قَالَ كَانَ ظَنِّي بِكَ أَنْ تَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي وَ تُسْكِنَنِي جَنَّتَكَ؛ فقه‌منسوب به امام‌رضا(ع)۳۶۱)
?هرکس دچار ضعف کنترل ذهن هست، حتماً گناهانی که در ذهن اتفاق می‌افتد، زیاد مرتکب شده است؛ چون وسوسۀ ابلیس ملعون هم روی ذهن انسان کار می‌کند، البته اگر محکم برخورد کنی، اثری نخواهد داشت؛ چون «إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعيفاً» (نساء/۷۶) کسی که در مقابل ابلیس، قدرت کنترل ذهن ندارد و عادت به استعاذه(پناه بردن به خدا) هم ندارد، افکار بد به ذهنش خطور می‌کند.
?علاوه بر کید ابلیس، عامل دیگری هم هست که اگر کنترل نشود، موجب پیدایش افکار منفی در ذهن می‌شود و آن اینکه انسان کلاً نگران و خائف آفریده شده است. خوف باعث احتیاط و حفظ انسان است. اگر خوف نبود، بحث جهنّم در قرآن، اثری بر ما نداشت. اما کسی که خودش را تربیت نکرده باشد، خوفِ او صَرف دوری از جهنّم نمی‌شود، بلکه صَرف امور دنیوی می‌شود و مدام افکار منفی به ذهنش می‌رسد.
?برخی از نیت‌ها تا وقتی به عمل نرسد، گناه محسوب نمی‌شود اما در همان مرحلۀ ذهن، تأثیر روحیِ مخرّب دارد و روحیۀ آدم را خراب می‌کند. لذا باید به‌طور خاص برای گناهان ذهنی استغفار کنیم؛ چون امام باقر(ع) می‌فرماید: به‌خدا سوگند، از گناه نجات پیدا نمی‌کند مگر کسی که به آن اقرار کند (…إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِه؛ کافی/۲/۴۲۶) باید بگویی «خدایا من این نقطه‌ضعف را در ذهنم دارم؛ این را ببخش» البته خدا کریم و بخشنده است، اما باید خودت بفهمی که این عیب را داری، لذا باید پیش خدا به گناهت اقرار کنی.
