حضرت سجاد(علیه السلام) در فرمايشات خود سفارش بسياري در حفظ حقوق معلم از سوي شاگردان دارند و مي فرمايد:

« حق کسي که عهده دار تعليم توست آن است که او را بزرگ شماري و مجلس او را سنگين بداري و نيکو به وي گوش فرا دهي و روي خود را بر او کني و با او بلند سخن نگويي و کسي را که از او چيزي مي پرسد تو پاسخ ندهي و بگذاري که خود او پاسخ گو باشد و در مجلس او با هيچ کس به صحبت ننشيني و در محضر او بدگويي از کسي نکني و اگر از او در نزد تو بدگويي شد از او دفاع کني و عيب پوشش باشي و فضايل و مناقب او را آشکار کني و با دشمنش همنشيني نکني و با دوستش دشمني نورزي؛ پس چون چنين کردي، فرشتگان خداي تعالي به سود تو گواهي خواهند داد که مقصد و مقصود تو از او و فرا گرفتن دانش او فقط براي خدا بوده نه به خاطر مردم “.

لزوم دلسوزي معلم نسبت به شاگرد
مرحوم شهيد ثاني در مورد لزوم دلسوزي معلم نسبت به شاگرد مي نويسد: ” معلم بايد درباره شاگردان، خواهان اموري باشد که نسبت به آن ها، در خود احساس علاقه و دوستي کند. و از هرگونه شر و بدي که براي خويش نمي پسندد براي شاگردانش نيز نپسندد؛ زيرا اين گونه دلسوزي و برابر انديشي نسبت به شاگردان، حاکي از کمالِ ايمانِ معلم و حُسن رفتار و برادري، نمايانگر روح تعاون و همبستگي معلم نسبت به آنان مي باشد” .

معلم به یادگار ماندنی‌ترین واژه علم آموزی است كه نام او برای همیشه با دیروز و امروز و فردای اهل خرد و اندیشه همراه است، چرا كه اساس عالم هستی بر تربیت انسان قرار دارد و معلم استوارترین مربی برای هدایت انسان‌هاست. معلمی هنر است و هنر نیز تنها به سراغ معدودی از افراد شیفته می‌رود تا آنها را جذب خود سازد. 

امروز نیز همانند هر دوازده اردیبهشت، روز معلم خوانده و همچون گذشته، در مكتوبات ما ارزش معنوی معلم بیشتر از سطح آن در جامعه بوده است! اینك با عنایت به چنین روزی مطالبی را با یكدیگر مرور می‌كنیم؛

1- انسان به علم و عمل صالح زنده می‌شود، علم و تربیت نیاز به معلم دارد، معلمان دل‌ها را جان می‌دهند و جان‌ها را طراوت می‌بخشند، نفوس را آمادگی می‌دهندو بذر معارف را بر مزارع جان‌ها می‌افشانند و نهال وجود انسان‌ها را به عنوان باغبانی شایسته به جایی می‌رسانند كه هر یك شجره طوبایی می‌شود.

2- اهمیت علم و معلم در اسلام به‌ قدری است كه خداوند زمانی كه دریچه روح حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را اولین بار به جهان بی‌پایان علم ابدی باز كرد و او را به كسوت نبوت مفتخر ساخت و رهبری بشر را برای همیشه به عهده ایشان گذاشت، برنامه اجتماعی او را به طور آشكار قرائت و خواندن و علم و دانش تشكیل داد. این حقیقت نشان اولویت دانش و معرفت و معرفی خداوند به عنوان اولین معلم برای بشر است. در جای دیگر شهادت «صاحبان علم» را به عنوان تالی شهادت خدا و ملائكه خوانده است كه این سخن به قول امام غزالی در فضیلت و برتری علم كفایت داشت.

3- نگارنده معتقد است، دو نوع معلم داریم كه عبارتند از:

- معلم گفتار و بیان كه از طریق آموزش، درهای معرفت و دانش را به روی انسان بگشاید.

- معلم الگو و اسوه كه رفتار و كردار او راه و رسم زندگی را ترسیم كند و دست انسان را گرفته به مراحل كمال برساند. قرآن مجید نام این نوع معلم را اسوه و الگو می‌نهد و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را نیز برای افراد باایمان، بهترین الگو معرفی می‌كند «لقد كان لكم فی رسول الله اسوه حسنه…»

4- معلمین مهمترین عنصر نهاد آموزش و پرورش هستند و توجه همه جانبه مسئولان به آنان می‌تواند كارایی این نهاد را تضمین نماید. از نگرش دیگر، نقش معلمین در مواجهه با هجوم بدون وقفه فرهنگی دشمن (تهاجم فرهنگی) اهمیت بسزایی دارد و اصولا در چنین تهاجمی جز از سربازان فرهنگی جبهه خود نمی‌توان نظر به جای دیگری دوخت.

در خاتمه امیدواریم كه صداقت و صمیمیتی كه لازمه نگاه جامعه به معلمان می‌باشد ترمیم گردد تا باعث تضعیف ارزش معنوی آنان نشود، زیرا معلم از ژرفای آسمان آمده است و درس عشق می‌دهد.

پی نوشت:

پایگاه جامع شهید مطهری

معلم بايد نيروي فکري متعلم را پرورش دهد و او را به سوي استقلال رهنمون کند. بايد قوه ابتکار او را زنده کند؛ يعني در واقع، کار معلم آتش گيره دادن است.

فرق است ميان تنوري که شما بخواهيد آتش از بيرون بياوريد و در آن بريزيد تا آن را داغ کنيد و تنوري که در آن هيزم و چوب جمع است و شما فقط آتش گيره از خارج مي آوريد و آن قدر زير اين چوب ها و هيزم ها قرار مي دهيد که اين ها کم کم مشتعل شود.

مولاي متقيان علي(علیه السلام) مي فرمايد: “من علمني حرفاً فقد صيرني عبداً؛ هرکس چيزي به من بياموزد، مرا غلام خويش کرده است”

پی نوشت:

سایت بلاغ