نوع سیاست‌هایی که دولت برای حمایت از تولید اجرا می‌کند، گاه در تضاد با اهداف تجارت خارجی است و مزیت‌های رقابتی را از صادرکنندگان می‌رباید. همان‌گونه که صادرکنندگان همواره واقعی شدن نرخ ارز را یکی از شاه کلیدهای توسعه صادرات غیرنفتی می‌دانند، اما قیمت‌گذاری و پایین نگه‌داشتن نرخ ارز سیاستی است که در میان بسیاری از دولت‌ها تکرار شده است.

علاوه براین گران بودن تسهیلات بانکی، ناتوانی در حمایت‌های بیمه‌ای و بالا بودن هزینه‌های حمل و نقل موانع دیگری است که پیش روی صادرکنندگان قرار دارد.

برای رهایی از خام‌فروشی به‌عنوان یکی از معضلات اساسی تجارت خارجی دولت در جایگاه متولی و برنامه‌ریز باید با تدوین برنامه‌های ویژه درکنار حمایت از تولید رقابت‌پذیر، برای حمایت از صادرکنندگان کالاهای صنعتی و کشاورزی و با فناوری بالا تسهیلات خاصی در نظر بگیرد.

در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز بر حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات به تناسب ارزش افزوده و با خالص ارزآوری مثبت تاکید شده که از طریق روش‌هایی همچون تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم، گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت، تشویق سرمایه‌گذاری خارجی برای صادرات، برنامه‌ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی، استفاده از سازوکار مبادلات تهاتری و ایجاد ثبات رویه و مقررات در مورد صادرات امکان‌پذیر است.

 البته دولت همواره بسته‌های حمایتی ویژه‌ای برای صادرات غیرنفتی دارد و صادرات، یک روز را در تقویم رسمی کشور به خود اختصاص داده است، ولی در عمل هیچ گاه تسهیلات پیش‌بینی شده محقق نشده و گلایه صادرکنندگان را به همراه داشته است. ضمن اینکه تسهیلات درنظر گرفته شده با ارقامی که برای صادرات هدف‌گذاری می‌شود، تناسب ندارد.

با توجه به اینکه آمریکا در آزادترین اقتصاد دنیا روش ضد لیبرالیسم و ضد ایدئولوژی‌های آزاد را در پیش گرفته، با تعرفه بستن بر کالاهای خارجی به حمایت از تولید داخلی کشورش اهتمام دارد.

آمریکایی که سردمدار اقتصاد آزاد بود، در حال طی کردن این مسیر است، از این رو لازم و ضروری است که مردم و مسئولین به تولید داخلی و حمایت از کالای ایرانی اهتمام داشته باشند در غیر این صورت باید منتظر تهدیدات بیشتری در اقتصاد ایران بود.

رفع موانع تولید، بهبود فضای داخلی کسب‌وکار و ارتقای استانداردهای تولید، کاهش هزینه ­های تولید از جمله مسئولیت‌ها و وظایف دولت است، مردم باید بپذیرند مصرف کالاهای خارجی آسیب‌پذیری اقتصاد ایران را تشدید می‌کند و به اشتغال مردم و زندگی آن‌ها ضربه می‌زند.

چندین سال است که شعار سال مضمونی اقتصادی دارد. در این راستا، حمایت از تولیدات داخلی نیز به عنوان یک هدف کلی، بسیار منطقی به نظر می‌رسد. اما باید دید که چرا به‌رغم تمایل مردم و مسئولین برای قدرت گرفتن تولید داخلی، هیچ‌گاه این مهم عملی نشده است.

متأسفانه در بسیاری از حوزه‌ها ما یا اصلاً تولید داخلی نداشته‌ایم و یا در مواردی هم که کالاهای ایرانی حضور دارند، اکثراً رقابت ­پذیر نیستند. بحث بر سر نحوه پیگیری این حمایت‌هاست.

در واقع سیاست‌های دستوری که با حذف کالای رقیب، قصد حمایت از کالای داخلی را دارد، تنها به تضعیف کیفیت کالای ایرانی می‌انجامد و اگر هم در کوتاه‌مدت، خریدار را به سمت کالای ساخت ایران سوق دهد، در درازمدت از یک‌سو به رانت‌خواران میدان می‌دهد و از سوی دیگر، بازار جنس قاچاق را داغ‌تر می‌کند.

تحقق شعار حمایت از کالای ایرانی، تنها با حمایت از رقابت سالم، شفافیت، برابری همه فعالان اقتصادی در برابر قانون و حذف رانت‌ها و استثناها و معافیت‌های تبعیض‌آمیز میسر خواهد شد.

امروز بزرگترین جنگ با استکبار، جنگ اقتصادی است و تمامی ساز و کار دشمنان بر این مساله بنا شده است که کشور را دچار مشکلات اقتصادی کنند.دشمنان اسلام و انقلاب به دنبال وابستگی ایران اسلامی هستند و از مساله خود کفایی نظام اسلامی ایران هراس دارند و با برنامه ریزی های کلان در نظر دارند وابستگی را در لایه های کشور ایجاد کنند.

پیام سراسر تدبیر رهبر معظم انقلاب متکی بر اصل خود کفایی داخلی در برابر نقشه های دشمنان اسلام بنا نهاده شده تا با حمایت از کالای ایرانی نظام اسلامی به خود کفایی حداکثری دست یابد.

 اگر بخواهیم پیام رهبر معظم انقلاب را لبیک بگوییم باید تولید داخلی را به کیفیتی بالا که در خور شان ایران و کالای ایرانی است برسانیم و هر ایرانی نیز باید خود را در این زمینه ملزم بداند که گزینه مصرف او در درجه نخست کالای داخلی قرار بگیرد.

 حمایت از کالای ایرانی به معنای حمایت از اهداف و آرمان های امام راحل، انقلاب اسلامی و خون شهدا است و سبب شکوفایی ایران اسلامی در خاورمیانه خواهد شد.

به حول و قوه الهی ایران اسلامی در زمینه نظامی، امنیتی، دفاعی و جهادی با استفاده از تفکر ناب بسیج توانسته موفقیت های فراوانی را کسب کند و به خود کفایی در این زمینه برسد، ما باید بدانیم که نتیجه مدیریت جهادی در هر زمینه ای رسیدن به خود کفایی است.

 هر ایرانی باید از زندگی شخصی خود شروع کند و اسراف و مصرف گرایی را کنار بگذارد، حمایت از تولید داخلی سبب حرکت سریع چرخ اقتصاد داخلی می شود.

حمایت از تولید داخل و کالای ایرانی سبب زدوده شدن فقر از کشور خواهد شد و زمانی سفره ایرانیان با کیفیت می شود که اقتصادی شکوفا داشته باشیم.

 ما می توانیم چرا که در جنگ، سیاست و مبارزه با دشمنان با اتکای به نیروی داخلی توانستیم و در حمایت از کالای ایرانی نیز این شعار را سرلوحه کار خود قرار می دهیم.

پی نوشت

حجه الاسلام و المسلمین رضوی مهر استاد سطح 3حوزه علمیه

به دلیل آنکه منابع درآمد خانواده محدود است، تهیه تمام کالاها و خدمات مورد نیاز خانواده ممکن نیست. بنابراین، خانواده باید از میان خواسته هایش یکی را انتخاب کند.

انتخاب، قلب اقتصاد خانواده است بهترین انتخاب برای خانواده، انتخابی است که رضایت خاطر بیشتری برای خانواده به بار آورد. اقتصاددانان به جای رضایت خاطر، از اصطلاح علمیِ «مطلوبیت» استفاده می کنند. آنها می گویند، بهترین انتخاب، انتخابی است که مطلوبیت بیشتری برای خانواده ایجاد کند.

صرف نظر از اینکه درآمد خانواده چه قدر باشد، درآمد خانواده ها صرف خرید تعدادی کالا (نه یک کالا) می شود؛ یعنی خانواده درآمدش را صرف خرید فقط یک کالا نمی کند، بلکه آن را به خرید انواع کالاها اختصاص می دهد. مسلّماً خانواده می کوشد، کالاهایی را برای خرید برگزیند که مطلوبیت بیشتری برای خانواده داشته باشد. بنابراین، نحوه انتخاب کالاها برای خرید در خانواده، بر اساس مطلوبیتی است که آن کالا برای خانواده به ارمغان می آورد.

رسانه باید مصرف کالای ایرانی را به گونه ای تبلیغ کند که هنگامی که خانواده کالای ایرانی را برمی گزیند، از کار خود احساس مطلوبیت کند. رسانه با تأکید بر مطلوبیت خرید کالاهای ایرانی می تواند بر اولویت انتخاب کالا اثر بگذارد. در اینجا، الگوی ارتباطی رسانه که در ایجاد تغییر نگرش خانواده ها به انتخاب کالای ایرانی مؤثر است، الگوی تغییر نگرش لاویج و اشتاینر است. این الگو شش مرحله را نشان می دهد، که پیش از تلاش برای رسیدن به مرحله بعدی، باید مرحله قبلی را طی کرد. شش مرحله را می توان به سه جنبه تقسیم کرد: شناختی، عاطفی و کنشی. جنبه شناختی به آگاهی ما از موضوعات، جنبه عاطفی به نگرش ما به موضوعات و جنبه کنشی به رفتار ما در برابر موضوعات مربوط می شود.(1)

از این الگو می توان به صورت های گوناگون استفاده کرد. برای نمونه، برنامه سازی ممکن است، تنها به تحصیل اثرهای شناختی علاقه مند باشد، اما برای تعیین اولویت خرید کالاهای ایرانی، رسانه به هر شش مرحله احتیاج دارد؛ این مراحل عبارتند از:

1. آگاهی، 2. شناخت، 3. علاقه مندی، 4. ترجیح، 5. اعتقاد، 6. خرید.

دو مرحله آگاهی و شناخت، به بُعد شناختی؛ دو مرحله علاقه مندی به بُعد عاطفی و دو مرحله اعتقاد و خرید به بُعد کنشی مربوط است.

رسانه باید دقیقاً هر شش مرحله تغییر نگرش، از آگاهی تا خرید را اجرا کند تا هنگامی که خانواده به بازار می رود، بر اساس آگاهی و شناختی که قبلاً رسانه به او داده است، کالای ایرانی را بخرد.

در ابتدا رسانه باید پیام هایی را که به بعد شناختی مربوط است، تنظیم و ارائه کند. در این مرحله، گیرندگان پیام های رسانه با نوع محصولات ارائه شده آشنا می شوند و نسبت به مزایای آنها آگاهی و شناخت کافی به دست می آورند. این آگاهی و شناخت بسیار مهم است؛ چرا که اگر مرحله شناخت و آگاهی به صورت درستی انجام نپذیرد، رسانه در مراحل بعدی دچار مشکل خواهد شد.

در مرحله بعدی، رسانه باید برای خانواده ها نسبت به مصرف کالاهایی که برای آنان تبلیغ می کند، احساس علاقه مندی و ترجیح نسبت به دیگر کالاها به وجود بیاورد، به طوری که خانواده ها احساس کنند کالاهای تبلیغ شده در رسانه، نسبت به دیگر کالاها ترجیح دارند. در واقع، در این مرحله، خانواده، نوعی رابطه عاطفی با کالای تبلیغ شده از طرف رسانه برقرار می کند.

در مرحله بعدی، رسانه برای اینکه خانواده ها را به سمت خرید کالاها تشویق کند، باید پیام های خودش را چنان تنظیم کند که خانواده نسبت به کالاهای تبلیغ شده در رسانه اعتقاد پیدا کند.

مزایای استفاده کردن از کالاها برای خانواده ها باید چنان تشریح شود که خانواده تنها راه برطرف شدن نیازهایش را در خرید کالای تبلیغ شده در رسانه بداند. با چنین اعتقادی که برای خانواده به وجود می آید، خانواده ها کالاهای تبلیغ شده در رسانه را خواهند خرید. از طرفی، این خرید برای خود خانواده نیز مطلوبیت دارد.

پی نوشت

1- نظریه های ارتباطات، ص19.

عبارت حمایت از کالای ایرانی را زیاد شنیده‌ایم و همیشه برای برخی از ما این احساس بد ایجاد شده است که چرا باید از کالایی که از کیفیت لازم برخوردار نیستند و گران‌تر از نمونه خارجی هم هستند حمایت کنیم؟

گاهی تولید کننده را به شکل یک کلاه‌بردار تصور کرده‌ایم که قصد دارد سود بیشتری را کسب کند و همه محصولات خودش را هم از خارج وارد کرده و فقط ادعای تولید داخل را دارد. پس چرا باید از این تولید کننده حمایت کنیم؟

اصلا اجازه دهید اول از تولید صحبت کنیم.

بیشتر زمانی را که کار کرده‌ام عموما در شرکت‌های تولیدی بوده است و از نزدیک با کاری که یک تولید کننده باید انجام دهد آشنا هستم.

تولید کننده فردی است که ارگانهای حکومتی از بانک گرفته تا کلانتری محل تلاش می‌کنند که او نتواند کار کند.

تولید کننده فردی است که تنها مانده و هر روز با انواع مشکلاتی که دولت و سیستم برای او بوجود می‌آورند باید دست‌وپنجه نرم کند.

اما او باید با وجود همه این مشکلات بماند و تولید کند. از طرفی واردات بی‌رویه اجناس ارزان قیمت عموما چینی هم بر حجم این مشکلات اضافه می‌کند. خب اگر تولید‌ کننده‌ای موفق شود با وجود تمام این مشکلات کالایی تولید کند باید بتواند آن کالا را درست عرضه کند و در رقابت با اجناس خارجی موفق به کسب سهمی از بازار شود. البته منظور از نوشتن سطور بالا این نیست که باید به دلیل سختی‌هایی که تولید‌کننده کشیده‌است حمایت شود. بلکه فقط برای روشن شدن فرایند مشکل دار تولید بود.

اما حالا اجازه دهید در مورد کلمه حمایت صحبت کنیم.

آیا حمایت یعنی اینکه بجای خرید یک کالای با کیفیت برویم و چشم بسته کالای تولید داخلی را بخریم؟ خیر. این طور نیست.

حمایت از تولید داخل یعنی کمک به صنعت کشور برای تولید کالای با کیفیت.

این حمایت در سطوح مختلفی انجام می‌شود. مصرف کننده باید نظرات خود را به گوش تولید کننده برساند و برای اصلاح کیفیت کالای تولید شده تمام تلاش خود را بکند. این تلاش می‌تواند از ارسال پیشنهاد به تولید کننده شروع شود و حتی گزارش به مراجع ذیصلاح را نیز می‌توان حمایت از تولید داخل دانست. اصلی ترین حمایت مصرف کننده از تولید داخل این است که نسبت به تولید داخل بی‌تفاوت نباشد.

اما حمایت اصلی از تولید داخلی را باید دولت انجام دهد.

باید موانع تولید داخلی رفع شود و کلا سیستم کشور برای تولید مناسب شود. مهم‌ترین مشکل تولید کننده عدم خرید مصرف کننده داخلی و یا نداشتن توانایی رقابت با کالای خارجی نیست بلکه مهم‌ترین مشکل تولید کننده قوانین فشل و قدیمی و فرایند‌های بیمار دولتی است. شاید دولت برای حمایت از کالای ایرانی بجای خرید دستوری کالاهای ساخت داخل بهتر بود در یک اقدام سریع مشکلات موجود بر سر راه تولید کننده را حل می‌کرد و تمام اولویت خود را برای تبدیل کردن فضای کشور به فضایی برای تولید می‌گذاشت.

به رغم تمام مشکلات در راه تولید بسیاری از تولید‌کننده‌های داخلی هم کالاهای بسیار با کیفیتی تولید می‌کنند که مصرف کننده می‌تواند برای حمایت از تولید داخلی خود را مجاب به استفاده از آنها کند. این باید یادمان باشد که دست آخر سرنوشت هر ملتی به دستان خود آن ملت است.

1. تامین بازار بزرگ مصرف کشور با تولیدات داخلی

2. استفاده از ظرفیت خالی تولیدات در بخش‌های مسکن، پوشاک و غذا

3. کاهش واقعی وابستگی بودجه به نفت

4. توقف واردات مربوط به کالاهای مصرفی و لوکس

5. مبارزه با فساد مالی و اقتصادی

6. الگوبرداری از غربی‌ها در حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم دولت از تولید

7. اخذ مالیات بر فعالیت‌های غیرتولیدی (نظیر مالیات بر عایدی سرمایه ناشی از معاملات مسکن)

8. حمایت‌های بیمه‌ای از کسب‌وکارهای نوظهور

9. تمرکز دیپلماسی سیاسی-اقتصادی بر بازار 400 میلیونی کشورهای منطقه

10. افزایش تعرفه‌های وارداتی با هدف مدیریت واردات

11. تشویق عمومی به انتخاب و مصرف کالای داخلی

12. منع خرید کالای خارجی از محل بودجه‌های دولتی

13. کنار نهادن تصور نادرست درباره این‌که اقتصادهای غربی از تولید داخل حمایت نمی‌کنند

14. اتخاذ یک سیاست صنعتی (رشته فعالیت‌های مزیت‌دار آتی یا راهبردی کشور) مورد اجماع مجلس و دولت

15. کمک به تولیدکنندگان برای بهبود سطح فناوری و کیفیت

16. فراهم کردن محیط کسب‌وکار کم‌مانع و کم‌هزینه

17. تسهیل دیوان‌سالاری‌ها و مجوزها برای تولیدکنندگان

18. ثبات اقتصاد کلان (تورم، نرخ ارز، نرخ سود و…)

19. حمایت خاص دولت از بنگاه‌های با عملکرد برجسته و بهره‌ور در رشته فعالیت‌های مزیت‌دار یا راهبردی

20. وضع معافیت‌های مالیاتی یا دیوارهای تعرفه‌ای موقت

21. اعطای یارانه سود تسهیلاتی یا یارانه فروش در نمایشگاه‌های خارجی و اعتبار صادراتی

22. کاهش هزینه نظام فروش و توزیع برای کالاهای ایرانی

23. ثبات بلندمدت قیمت مواد اولیه موردنیاز تولیدکنندگان

24. رفع مشکلات تأمین مالی، مالیات بر ارزش افزوده، بیمه و تأمین اجتماعی

25. تهیه آسان مواد اولیه مرغوب و تجهیزات مورد نیاز بخش تولید

26. مبارزه جدی با قاچاق کالاهای ورودی و خروجی

27. جلوگیری از سیل واردات اقلام مشابه ساخت داخل به کشور

28. ثبات قوانین و مقررات اقتصادی

29. توسعه صادرات به بازار کشورهای منطقه و سایر نقاط جهان

30. دانش‌بنیان کردن کالاهای ساخت داخل

31. برابری فرصت‌ها برای تولید داخلی و خارجی

32. تأمین مالی مناسب تولیدکنندگان

33. اصلاح عملکرد سیستم بانکی در جهت هدایت نقدینگی جامعه به سمت بخش‌های مولد

34. تعامل مناسب با اقتصادهای دنیا با هدف صادرات کالای غیرنفتی

35. فرهنگ‌سازی در جهت ترغیب مردم به مصرف اجناس داخلی

36. تبلیغات رسانه‌ای در حمایت از کالای ایرانی

37. جهت‌دهی تمام سیاست‌های تجاری، پولی، بانکی، ارزی و فرهنگی در راستای تولید ملی

38. ایجاد بسته حمایتی در جهت بستر امن و مناسب تولید

39. توقف تبلیغ برندهای خارجی در سطح رسانه‌ها و معابر شهری

40. رفع مشکلات مالیاتی گریبانگیر اصناف و واحدهای تولیدی

41. به حداقل رساندن هزینه تمام‌شده تولید

42. ارتقای کیفیت، قیمت رقابتی و ارائه خدمات مناسب کالاهای تولید داخل برای جلب اعتماد مردم

43. تجهیز کارخانجات به فناوری روز دنیا

44. توجه تولیدکنندگان به بحث نوآوری، خلاقیت، بسته‌بندی مناسب، بازاریابی کارآمد، تبلیغات مؤثر، برندسازی، ارتقای بهره‌وری

45. تولید کالاهای رقابت‌پذیر برای شرایط غیرانحصاری

46. تولید کالا مبتنی بر ذائقه شناسی مصرف‌کنندگان، نیازسنجی بازار و نگاه به مزیت‌های داخلی

47. کیفیت کالاهای ایرانی باید برای مصرف‌کنندگان شوق‌آفرین باشد

48.مصرف‌کنندگان در بحث خرید کالای داخلی حساسیت ویژه‌ای به خرج دهند

49.مردم برای تحقق شعار سال باید تصور بهتر بودن کالای خارجی را کنار بگذارند

50 . خرید و مصرف کالای داخلی، نخریدن کالای قاچاق و کالای خارجی دارای مشابه تولید داخل