خدایی که خود خالق زیباییهاست شایستگی زن را به چیزهای دیگری می داند و در منظر او که داور حقیقی است ملاک های سنجش شایستگی یک زن ملاک های دیگری است که خود باید بدست آورد نه آنچه همچون زیبایی خدادادی است. در این مطلب سعی شده است ویژگی های زن شایسته در قران فهرست شود. برخی از این ویژگی ها، ویژگی های انسان شایسته است که زن شایسته نیز باید از آن برخوردار باشد و برخی ویژگی های مخصوص به زن شایسته با توجه به خلقت ویژه زن است:

1-  یاد خداوند
از اوصاف و ویژگی های زن نمونه و شایسته، یاد بسیار و پیوسته خداوند، در زندگی است. خداوند این صفت را از نشانه های مؤمنان راستین برشمرده و از آنان چنین تمجید فرمود:
اِنّ المُسلِمینَ و المُسلمتِ و المُؤمنین و المُؤمنت … والذّاکرِینَ اللّه کَثیرا و الذّاکِرتِ اَعَداللّه لَهُمَ مَغِفرهً و اَجرا عظیما (احزاب، آیه ۳۵٫)
مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان باایمان … و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می کنند، خدا برای [همه [آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»
خداخواهی و آخرت طلبی زنان نیز معیار و ملاک اصلی شایستگی و برتری آنان در مقایسه با دیگر زنان جهان است؛ خداوند سبحان این حقیقت را به زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) که باید الگوی دیگر زنان مؤمن باشند چنین بیان فرموده است:
یایُهَا النَبّی قُل لاَزِوجِک … و ان کُنتّن تُرِدنَ اللّه و رَسولَهُ و الدّارَ الاخِرَهَ فِانّ اللّه اَعَدّ لُلمُحِسنِت مِنکنّ اَجرا عَظیما (احزاب، آیه ۲۸ و ۲۹٫)
ای پیامبر به همسرانت بگو … و اگر خواستار خدا و فرستاده وی و سرای آخرتید، پس به راستی خدا برای نیکوکاران شما پاداش بزرگی آماده گردانیده است.»

۲- ایمان و عمل صالح
ایمان به همراه انجام عمل صالح لازمه جداناپذیر ایمان دینی و مهم ترین صفت زن نمونه و ویژگی بانوان شایسته در نگاه وحی است. بررسی آیات قرآن به ما می فهماند که ایمان توأم با عمل صالح، سرمایه اصلی بشر برای نیل به قله رفیع سعادت و نیک بختی در دنیا و آخرت است:
مَن عَمِلَ صلِحا مِن ذَکَر اَو اُنثی و هُوَ مُؤمِن فَلَنُحییِنّهُ حَیوهً طَیِبهً و لَنَجزیَنهُم اَجرَهُم بِاَحسَنِ ما کانوا یَعمَلون (نحل، آیه ۹۷٫)
هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعا او را با زندگی پاکیزه ای، حیات [حقیقی] بخشیم، و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام می دادند، پاداش خواهیم داد.»
و مَن یَعمَل مِن الصّلِحتِ مِن ذَکَر اَو اُثنی و هُوَ مُؤمنُ فاُولئکَ یَدخُلونَ الجَنّهَ و لایُظلمون نَقیرا (نسا، آیه۱۲۴٫)
کسانی که کارهای شایسته کنند چه مرد باشند یا زن در حالی که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می شوند. و به قدری گودی پشت هسته خرمایی یعنی به مقدار بسیار اندکی مورد ستم قرار نمی گیرند.»

۳- اطاعت خدا و رسول و تسلیم در برابر فرامین آنان
اطاعت کامل از خدا و رسول او و تسلیم بی چون و چرا در برابر فرامین و رهنمودهای آنان، از دیگر اوصاف زنان شایسته و بانوان نمونه است. آیات بسیاری براین حقیقت گویا است:
ما کانَ لِمؤمن و لا مؤمِنَه اِذا قَضَی اللّه و رَسولُهُ اَمرا اَن یکون لَهُمُ الخِیَرهُ مِن اَمرِهِم و مَن یَعصِ اللّه َ و رسَولَهُ فَقَد ضَلَ ضَللاً مُبینا (احزاب، آیه ۳۶٫)
هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که چون خدا و فرستاده اش به کاری فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد و هر کس خدا و فرستاده اش را نافرمانی کند قطعا دچار گمراهی آشکاری گردیده است.»

۴- پاکی و پاکدامنی
زن نمونه و شایسته از منظر قرآن، زنی است عفیف و پاکدامن و بانویی است پاک و منزه از هر نوع آلودگی، پلیدی و زشتکاری، آیات مربوط به این موضوع به دو دسته قابل تقسیم است:

۱- آیاتی که به مطلق پاکی و دوری از هر گونه پلیدی و زشتکاری نظر دارد.
۲- آیاتی که بر عفت و پاکدامنی زنان و منزه بودن آنان از هر نوع آلودگی جنسی و روابط نامشروع با نامحرمان دلالت دارد.

۵- تقواپیشگی
زن نمونه و شایسته از دیدگاه قرآن، زنی است با تقوا که آن را در تمامی عرصه های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی (روابط و مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی) مراعات می کند. با اندک تأمل در آیات قرآن این حقیقت به دست می آید که تقواپیشگی از ارزشمندترین و والاترین منزلت ها برای انسان ها از زن و مرد است:
یایها الناس انا خلقنکم من ذکر و اُنثی و جعلنکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عنداللّه اتقکم ان اللّه علیم خبیر (حجرات، آیه۱۳٫)
ای مردم ما شما را از مرد و زنی آفریدیم، و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید. در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست. بی تردید، خداوند دانا و آگاه است.»

۶- راستگویی
قرآن، در آیه ۳۵ سوره احزاب یکی از اوصاف زنان نمونه و شایسته را صداقت و راستگویی معرفی کرده است. والصدقین و الصدقت … اعداللّه لهم مغفره و اجرا عظیما؛ مردان و زنان راستگو … خدا برای [همه] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.

۷- حجاب و پوشش مناسب
از دیگر ویژگی ها و اوصاف زن نمونه و بانوی شایسته از نگاه وحی، حجاب و پوشش مناسب است اصل حجاب و پوشش برای زنان صرف نظر از مقدار و چگونگی آن و پرهیز از ظاهر شدنشان در انظار نامحرمان بدون پوشش مناسب، سیره مستمر و قطعی مسلمانان از صدر اسلام تا عصر حاضر است و نیز از مسائلی است که تمامی عالمان و فقیهان همه مذاهب و فرق اسلامی در طول تاریخ بر آن اتفاق نظر و به اصطلاح اجماع داشته و دارند و به جرئت می توان گفت: هیچ فقیه و اسلام شناس ژرف نگری در آن تردیدی نکرده است افزون بر این سیره قطعی و اجماع مسلم و نیز روایات گوناگون و فراوان از شیعه و اهل تسنن، آیات بسیاری بر این مسئله دلالت دارد

۸- پرهیز از خودنمایی و خودآرایی

۹- چشم پاکی
از اوصاف زنان نمونه و بانوان شایسته چشم پاکی و پرهیز از هر گونه نظر آلوده به شهوت و نگاه لذت آلود به نامحرمان است به سخن دیگر چشم چرانی و خیره شدن به نامحرمان برای همه مردان و زنان مؤمن ممنوع و ناپسند است.
قرآن در نور، آیه ۳۰ و ۳۱٫ بیان می فرماید.
شهید مطهری در تفسیر آیه چنین فرمودند خلاصه این دستور این است که زن و مرد نباید به یکدیگر خیره شوند نباید چشم چرانی کنند نباید نگاههای مملو از شهوت به یکدیگر بدوزند. نباید به قصد لذت بردن به یکدیگر نگاه کنند …

۱۰- حیا و آزرم
خداوند متعال در قرآن کریم با دعوت زنان به آزرم و حیا، نمونه ای از حیای شایسته را در ضمن ماجرای دختران شعیب(علیه السلام) و حضرت موسی(علیه السلام) بیان می فرماید. (قصص، آیه ۲۳ ۲۵٫).

پی نوشت:

اصول و ویژگی های خانوادگی زن نمونه از منظر قرآن ، مجله پیام زن ، تیر ۱۳۸۸ ، شماره ۲۰۸٫