بیاعتبارى و حقارت دنیا در نظر اهل معرفت
? بیاعتبارى و حقارت دنیا در نظر اهل معرفت - بخش اوّل
▪️اهل معرفت که با عظمت الهى آشنا شدهاند و به بىکرانگى و پایدارى آخرت واقف گردیدهاند، دنیا در نظرشان بسیار حقیر و کم ارزش جلوه کرده است؛ به نحوى که به هیچ وجه براى آن چنین ارزشى قائل نیستند که هدف زندگیشان قرار گیرد و تمام اهتمام خود را براى نیل به آن متمرکز کنند و یا از بود و نبود آن متأثّر گردند و وجود آن مبتهج و مسرورشان سازد و نبود آن آشفته و حسرتزده و یا غصّهدارشان کند.
امیرالمؤمنین علیه السّلام در مورد متّقین مىفرمایند:
عَظُمَ الخَالِقُ فى اَنفُسِهِم فَصَغُرَ مادونَهُ فى اَعیُنِهِم
چنان خدا به عظمت در جانهایشان تجلّى کرده و شناخته شده است که هرچه جز آن، در دیدگانشان کوچک و حقیر گردیده است.
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در بیان یکى از ویژگىهاى عاشقان عبادت، بهعنوان برترین مردمان، مىفرمایند:
فَهُوَ لا یُبالى عَلى ما اَصبَحَ مِنَ الدُّنیَا، عَلى عُسرٍ اَم عَلى یُسرٍ
او به اینکه در چه وضعیّت دنیوى بهسر مىبرد و در عسرت و سختى یا در راحت و آسایش است، اعتنایى ندارد.
امام صادق علیه السّلام نیز در بیان یکى از ویژگىهاى اولیاى الهى مىفرمایند:
ما قَدرُ الدُّنیا کُلُّها عِندَهُم تَعدِلُ جَناحَ بَعوضَةٍ وَ لَو اَنَّ الدُّنیا بِجَمِیعِ ما فیها وَ عَلَیها ذَهَبَةٌ حَمراءٌ عَلى عُنُقِ اَحَدِهِم، ثُمَّ سَقَطَ عَن عُنُقِهِ، ما شَعَرَ بِها اَىُّ شَىءٍ کانَ عَلى عُنُقِهِ وَ لا اَىُّ شَىءٍ سَقَطَ مِنها، لِهَوانِها عَلَیهِم
ارزش تمامى دنیا در نزد آنها معادل بال مگسى نیست. و اگر دنیا با همهى آنچه در آن و بر روى آن است طلاى سرخ باشد و همچون گردنبندى بر گردن یکى از آنان باشد، سپس از گردنش بیفتد، متوجّه نمىشود چه چیزى بر گردنش بود و چه چیزى از گردنش افتاد؛ به دلیل پستى و بىارزشى آن براى ایشان.
بر همین اساس، پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در مقام دعا عرضه مىدارند:
اَللّهُمَّ لا تَجعَلِ الدُّنیا اَکبَرَ هَمِّنا وَ لا مَبلَغَ عِلمِنا
خداى من! دنیا را بزرگترین خواستهى ما و نهایت درک و دانایى ما قرار نده.
▪️در نظر عارفان، دنیا تنها نمود و جلوهاى گذراست و همچون سرابى است که تنها جلوهاى از آب دارد ولى از واقعیّت و خواصّ آب بىبهره است و تشنهاى را سیراب نمىکند.
▫️به بیان دیگر دنیا و آنچه در آن دیده مىشود رؤیایى بیش نیست که لحظاتى شخص را به خود مشغول مىکند و پس از بیدارى، اثرى از آن بر جا نمىباشد.
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم مىفرمایند:
اَلنّاسُ نیامٌ فَاِذا ماتوا انتَبَهوا
مردم در خوابند و هنگامى که به موت نایل شدند، بیدار مىگردند.
آنچه شخص در خواب مىبیند رؤیایى بیش نیست. امام حسین علیه السّلام مىفرمایند:
وَ اعلَموا اَنَّ الدُّنیا حَلوَها وَ مُرَّها حُلمٌ وَ الاِنتِباهُ فِى الآخِرَةِ
بدانید شیرینىها و تلخىهاى دنیا رؤیاست و بیدارى، در آخرت است.
امام باقر علیه السّلام نیز مىفرمایند:
اَنزِلِ الدُّنیا کَمَنزِلٍ نَزَلتَهُ ثُمَّ ارتَحَلتَ عَنهُ اَو کَمالٍ وَجَدتَهُ فى مَنامِکَ فَاستَیقَظتَ وَ لَیسَ مَعَکَ مِنهُ شىءٌ. اِنَّما ضَرَبتُ لَکَ هذا مَثَلا ِلأَنَّها عِندَ اَهلِ اللُّبِّ وَ العِلمِ بِاللهِ کَفَىءِ الظَّلالِ
در دنیا همچون منزلى که در آن فرود آمدهاى و سپس از آن سفر کردهاى، منزل کن. یا با آن همچون مالى که در خوابت آن را یافتهاى و سپس بیدار شدهاى و چیزى از آن در بیدارى با تو نیست، رفتار کن. بدین سبب این مثال را براى تو زدم که نزد اهل خرد و معرفت الله، دنیا همچون سایهى درحال برچیده شدن است.
و نیز مىفرمایند:
هَلِ الدُّنیا اِلّا دابَّةٌ رَکِبتَها فى مَنامِکَ فَاستَیقَظتَ وَ اَنتَ عَلى فِراشِکَ غَیرَ راکبٍ
آیا دنیا جز مرکبى که در رؤیایت بر آن سوار شدى، سپس بیدار شدى در حالى که در بسترت بودى و بر چیزى سوار نبودى، چیزى هست؟
▪️دنیا چو حباب است ولیکن چه حباب
▪️نى بر سر آب بلکه بر روى سراب
▪️آن هم چه سراب، آنکه بینند به خواب
▪️وآن خواب چه خواب، خوابِ بدمستِ خراب
? شراب طهور - تألیف استاد مهدی