خودشناسی برای خودسازی
?خلاصه مرتبه حیوانی انسان

?این نکته را هرگز نباید فراموش کرد که خداوند متعال با این شاکلۀ خلقت ، ساختن چهرۀ حقیقی ما را ، که همان چهرۀ برزخی یا مثالی ماست به خود ما واگذار نموده و ابزار مورد نیاز آن را که نفس ماست ( از جسم تا عقل و فراتر از عقل ، که بحثآن در فصل بعد خواهد آمد ) و روش رسیدن به آن را که همان هدایت انبیای عظام و ائمه هدی علیهم السلام از طریق دین مبین اسلام است در اختیار ما قرار داده است ، و ما دیگر عذر و بهانه ای نداریم .

?شرح روایتی زیبا مربوط به بحث

هفت درب جهنم و هشت درب بهشت : حق تعالی در سوره حجر درباره جهنمیان می فرماید :
وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوعِدُهُم أَجمَعِینَ - لَها سَبعَةُ أَبوَابٍ لِکُلِّ بَابٍ مِنهُم جُزءٌ مَّقسُومٌ
حجر آیات 43 و 44
( به درستی که وعده گاه همه آنها جهنم است که آن را هفت دروازه است و هر دروازه ای به گروهی اختصاص یافته است )
امامامامعلیهامام باقر علیه السلام می فرماید :
( أَحْسِنُوا الظَّنَّ بِاللَّهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ . . . )
بحار – ج 8 – ص 131
( به خداوند گمان نیکو برید و بدانید بهشت را هشت دروازه است . )
? محقق و مدقق بی نظیر خواجه نصیر الدین طوسی ( رضوان الله تعالی علیه ) در فصل چهاردهم تذکرۀ آغاز و انجام - که در اشاره به درهای بهشت و دوزخ است - چنین می فرماید :
?مشاعر حیوانی - که به آن اجزای عالم ملک ادراک کنند - هفت است . پنج ظاهر و آن حواس خمسه است و دو باطن و آن خیال و وهم است ، که یکی مُدرِک صور و یکی مُدرِک معانی است . چه مفکره و حافظه و ذاکره از مشاعر نیستند ، بل اعوان ایشانند .
و هر نفس که متابعت هوا کند و عقل را در متابعت هوا مسخر گرداند:
( أَرَأَیتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَوَاهُ )فرقان آیه 43
(آیا دیدی حال آنکس را که هوای نفسش را خدای خود ساخته)
پس هر یکی از این مشاعرِ هفتگانه به مثابت دری اند از درهایِ هفتگانۀ دوزخ و هر یکی سببی باشند از اسباب هلاک او:
لَها سَبعَةُ أَبوَابٍ لِکُلِّ بَابٍ مِنهُم جُزءٌ مَّقسُومٌ
حجر آیۀ 44
? و اگر عقل - که مُدرِک عالم ملکوت است ( بحث آن در فصل آتی خواهد آمد ) و رئیس همه مشاعر است ، رئیسِ مطاع باشد و سلطان قوای نفس قرار گیرد تا نفس را از هوای او منع کند ، این قوای هشت گانه که عقل با هفت حس مدرک - که مذکور شد - باشد ، به مثابت درهایِ هشت گانۀ بهشت باشند .