? رفاه عمومی و عدم فقر در زمان حکومت امیرالمؤمنین

هنگامي كه امير مؤمنان علي علیه السلام زمام حكومت را به دست گرفت، دچار نابسامانی و شکاف طبقاتی فراوانی شده بود. چرا که سنت نبوی در تقسیم بیت المال رعایت نمی شد .۱

بیشترین سهم اموال دولتی و غنایم جنگی به گروه با نفوذ و یا وابسته به خاندان خلافت وکارگزاران حکومتی اختصاص داده می شد و تنها، سهم ناچیزی از آن به عموم مردم می رسید.

نتیجه این تبعیض ها ایجاد اختلاف طبقاتی شدید و نارضایتی شدید مردم بود.

امیرالمؤمنین در خطبه اى چنين فرمودند:« دفاتر حقوق و عطايا را از بين بردم و مانند رسول خدا صلی الله علیه و آله سرانه را به مساوات تقسيم كردم و آن را در دست توانگران قرار ندادم.» . ۲

هنگامی که از سوی اطرافیان و نزدیکان خود مورد اعتراض قرار گرفت، فرمود:
« امّا اعتراضى كه شما در امر تقسيم بيت المال به طور مساوى (بر من) دارید، حكمى نبوده كه به رأى خود صادر كرده باشم يا مطابق خواسته دلم باشد؛ بلكه من و شما مى دانيم اين همان دستورى است كه پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله آورده و انجام داده است.» .۳

امیرالمؤمنین در مورد فقر و بيچارگي دوران پيش از خود مي فرمايد:«به هر سو كه مى خواهى نگاه كن ! آيا جز فقيرى كه با فقر دست به گريبان است، يا ثروتمندى كه نعمت خدا را كفران كرده … شخص ديگرى را مى بينی؟» .۴

از این رو، آن حضرت يكي از اهداف حكومت را «اصلاح چشمگير وضعيت مردم و آباداني شهرها» برشمردند.۵

امام در فرمان خود به مالک اشتر میفرمایند:

پيش از آنكه به فكر درآمد و گرفتن وجهى از مردم باشى به فكر آبادى و عمران و ايجاد منبع درآمد براى مردم باش؛ مردم بايد درآمد داشته باشند تا بتوانند به حكومت كمك كنند. زيرا بدون آبادانى و ايجاد اشتغال براى مردم ، هرگز نمى توان از مردم كمك گرفت و اگر كسى بدون رسيدگى به وضع درآمدى و اشتغال براى جامعه ،فقط به فكر گرفتن ماليات و عوارض باشد ، شهرها را به ويرانى تبديل خواهد كرد، و مردم را (در اثر گرانى و ندارى ) نابود خواهد ساخت ، و سرانجام حكومت ، پايگاه مردمى خود را نيز از دست خواهد داد. ۶

? منابع
۱. تاریخ طبری ج3،صص164-165
۲. کافی . ج8،صص60-61
۳. نهج البلاغه، كلام 205
۴. نهج البلاغه ، خطبه 129
۵. نهج البلاغه ، خطبه 131
۶. نهج البلاغه ، نامه 31