مجموعه مطالب گام‌های آغازین سلوک معنوی
نوشته محسن رجبی تهرانی
قسمت نهم: آغازینه های راه

پس از گذراندن مقدمات معرفت و شناخت و بیداری و طلب و عزم بر سیر معنوی، برای جبران و تدارک کوتاهی ها و قصورها و تقصیرها و معاصی و نقصان ها و از بین بردن رذایل اخلاقی لازم است، انسان نسبت به گذشته خود محاسبه کند و در صدد جبران برآید و توبه درست و کاملی انجام بدهد. این مسیر از محاسبه آغازین شروع می شود که فرایند آن در ادامه توضیح داده می شود.
1.محاسبه آغازین
انسان بیداری که همت خود را استوار کرده و عزم خود را جزم نموده تا برای رسیدن به هدف خلقت، گام بردارد، در آغازین گام خود، به محاسبه گذشته عمر خویش اهتمام می ورزد، و با جولان اندیشه از آغاز عمر تا زمان حاضر، سعی در محاسبه واجبات و محرمات و حقوق الهی و مردمی می کند.
تا آدمی سبکبار نشود، امکان سیر معنوی برای او فراهم نخواهد بود، و همواره در غل و زنجیرِ ضایع کردن حقوق الهی و مردمی اسیر خواهد ماند.
1-1.اهمیت
در حدیث قدسی آمده است: « «ابنَ آدَم! إنَّك لا تَزالُ بِخيرٍ ما كان لك واعظٌ من نفسِك و ما كانتِ المحاسَبةُ من هَمّك.» ؛اى فرزند آدم، تو پيوسته تا زمانى كه موعظهگرى از نفس خويش دارى و دل مشغولىات حساب كشى از خويشتن خويش است، در راه خير قرار دارى. هم چنین در حدیثی نبوی آمده است: قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم): «حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ زِنُوهَا قَبْلَ أَنْ تُوزَنُوا وَ تَجَهَّزُوا لِلْعَرْضِ الْأَكْبَر.» ؛ پیش از آن که محاسبه شوید نفس خود را محاسبه کنید و پیش از آن که شما را بسنجند خود را بسنجید و برای قیامت که عرض بزرگ است خود را آماده سازید.