?چگونه از قساوت قلب رهائی یابیم؟?

?عواملی موجب قساوت قلب است، مانند: فرو رفتن درهوای نفس، کثرت کلام و زیاد سخن گفتن، آرزوی دراز، گناه، رفت و آمد و معاشرت با افراد بی‌بندوبار، خندیدن زیاد، وقت گذرانی بیهوده و لهو و لعب، حرص زدن برای افزایش مال و ثروت، پرخوری و….

?در مقابل برای رقت قلب و نرم دلی راهکارهائی وجود دارد:
۱. ذکر و یاد خدا:
«فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ»
مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم (بقره ـ ۱۵۲)

۲. توبه: امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید:
بردلها زنگار می نشیند مانند زنگاری که بر مس می نشیند، پس با توبه و استغفار آن را جلا دهید.

۳. رفت و آمد با فقرا و اطلاع از احوالات آنان، دیدن محیط زندگی و آشنائی با مشکلات و گرفتاریهای آنها.

۴. معاشرت با انسان‌های مؤمن و با تقوی

۵. ترک مخاصمه و جدال و دعوا، جز برای احقاق حق.

۶. ترک جدی گناه

۷. شنیدن موعظه‌ و تفکر در بی اعتباری دنیا و عبرت گیری از اخبار پیشینیان، یاد مرگ و دشواریهای پس از آن.
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید:
قلبت را با موعظه زنده کن … و او را با یاد مرگ ذلیل گردان[ و خاشع کن]….. و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما (نهج‌البلاغه، نامه ۳۱)

۸. حکمت آموزی و همت گماشتن به یادگیری و فهم مسائل حیاتی زندگی. زیرا خداوند قلب‌ها را با نور حکمت زنده می‌گرداند، هم‌چنان که زمین مرده را به باران زنده می‌کند. (میزان الحکمهًْ، ح ۱۷۰۳۲)
«قال رسول‌الله صلي الله عليه و آله و سلم يا علِيّ إِذا أَتي عَلَي المؤمِنِ اَربَعينَ صَباحاً وَلَم يَجلِسِ العُلَماءَ قَسَي قَلبُهُ وَ جَرَءَ عَلَي الکَبائِرِ».
«رسول خدا فرمود: يا علي هر گاه چهل روز بر مؤمن بگذرد و در مجلس علما حاضر نشود قلب او قساوت مي‌گيرد و بر گناهان کبيره جرأت نمايد».

۹. تلاوت قرآن: برای قلب جلائی غیر قرآن نیست. (نهج‌البلاغه، خطبه ۱۷۶)

۱۰. راز و نیاز با خدا: خواندن ادعیه‌ای که از معصومین (علیهم‌السلام) رسیده و توجه به معانی بلند آنها. از جمله مناجات خمسة عشر که در مفاتیح‌الجنان آمده و دارای مفاهیم بلند و عارفانه فراوان و تاثیرگذاری است. (این مناجات مشتمل بر پانزده دعاست با نام‌های مناجات التائبین، مناجات الشاکرین، مناجات الخائفین، مناجات المفتقرین و …)