نظر به اینکه طلاب در نوشتن طرحنامه (اجمالی – تفصیلی) و روند تحقیق پایانی با مشکلاتی مواجه هستند در این زمینه جزوه ای ارائه شده که ما حصل نکات برگزیده جلسات دفاعیه برگزار شده می باشد.

هدف از این کار راهنمایی بیشتر طلاب و پاسخ گویی به نیاز آنها در امر تدوین تحقیق پایانی است.

pdf فایل پیوست شده :

دختر دوست داشتنی من سلام…
آرزو میکنم زمانی بیاید که تو باشی ومن این نامه را نشانت دهم تا بدانی چقدر منتظر آمدنت هستم…
در ریخت و پاش این روزهای سردرگمی دائم به یاد توأم…
هر وقت دختری را در آغوش مادرش میبینم با خود میگویم کاش زودتر من هم دخترم را به آغوش بگیرم…
میدانی…خیلی دوستت دارم…

این روزها یک قسمت عظیم از تمام دلخوشی هایم این است که بنشینم و با خیال آمدن تو آرام بگیرم…
دخترم درون این لحظه های منتظرم تو را حسابی کم دارم…
کوچک رؤیایی ام…به من نگاه کن…ببین که چگونه دوستت دارم؟
که چگونه وقتی حتی ندارمت بیشتر دوستت دارم ؟
عزیزم…وقتی آمدی زندگی را با تمام سختی هایش زندگی کن…زندگی همین لحظه هاییست که ثانیه ثانیه میگذرد…
دخترم بدان تنها خواسته ی مادرت از تو این است که همیشه زینب گونه زندگی کنی...
عزیز دل مادر…برایت یک مشت بوسه میفرستم…
باز هم از این بوسه های عاشقانه هست…برایت زیاد کنار گذاشته ام…فقط…تو…بیا…و…با من نفس بکش…روزت مبارک…

سنگین باش دخترم!

نه اینکه یک گوشه بنشین و نخند؟

دخترم، با نشاط،فعال، نقش های جدی اجتماعی و خانوادگی داشته باش و در عین حال، با وقار و با سکینه و با شخصیت .

چرا که این وقار و حیا را قرآن در رفتار دختران شعیب علیه السلام فرموده است.

می دانی «دختر بودن » یعنی ایستادن در کدام جایگاه؟!

 می دانم برای تنظیم منش و رفتارت نیاز به ملاک و معیار داری که حساب کتاب داشته باشد با تمام احترامی که با همه وجود به بزرگترها داری، اما نمونه های فرازمانی و مکانی را قرآن و اسلام برایت گذاشته است یک مرجع و منبع محکم و اساسی در حدی که در مجال این یادداشت نیست همه آن را برایت بیان کنم! اما دو مورد از مولفه های مهم را برایت می گویم.

نشاط و فعالیت اجتماعی داشته باش، دختر در نوجوانی و جوانی یعنی منبع انرژی و سر زندگی، طراوت و صفای دختران، مثال زدنی و رشک برانگیز است . نمونه هایی که قرآن از زندگی دختران بیان می کند و معیارهای مدنظر خود را درخلال داستان زندگیشان ارائه می دهد، دخترانی هستند فعال با نقش های کلیدی.

خوب بودن، سنگین بودن، وقار داشتن و به قول خودمان خانم بودن، اصلا مساوی نیست با اینکه یک گوشه بنشینی و مخفی ماندن و فعال نبودند دختران شعیب (علیه السلام) دختران یک پیامبر بزرگوار الهی بودند، دختران خانه ی وحی و تحت تربیت فرستاده ی مستقیم خدا بودند اما فعالیت اجتماعی و بلکه اقتصادی داشتند. بخشی از کار دامداری به عهد آنها بود که قرآن آب دادن به احشام را در قرآن ذکر نموده است. این نشاط و فعالیت اجتماعی همراه است با نهایت عفت حیا و حریم داری.

و همراه است با ایفای یک نقش مهم خانوادگی یعنی همراهی و همکاری با پدر« وَ لَمَّا وَرَدَ ماءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ يَسْقُونَ وَ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ»قصص23.

چون موسی به آب مدین رسید، گروهی از مردم را دید که چهار پایان خود را آب می دهند و پشت سرشان دو بانو را دید که گوسفندان خود را می رانند. گفت شما چه می کنید؟ گفتند ما آب نمی دهیم تا آنگاه که چوپانان باز گردند و پدر ما پیری بزرگوار است.

پس در فرهنگ قران و در فرهنگ زندگی انبیا حتی اگر صدها سال پیش از ما بوده باشند، دختران، با نشاط  و فعال اند، نقش های جدی اجتماعی و خانوادگی دارند و در عین حال ، با وقار و با سکینه و با شخصیت اند.

شک پوش و زیبا باش زیبایی از آن دسته خصلت های آدمی است که اسلام برایش حرف دارد. نه فقط تاییدش می کند، که برایش برنامه دارد. به آراستگی و زیبایی ظاهر که شیک پوشی بخشی از آن است، اسلام اهمیت می دهد تا جایی که داشتن زینت و زیور را برای بانوان پیش فرض می گیرد آنجا که در آیه ی حجاب در سوره نور، دستور می دهد و برنامه می دهد که بانوان زینت های خود را در برابر چشمان چه کسانی آشکار کنند و در چه مواقعی پنهان دارند.  غیر از مواردی که از حجاب کلی بانوان قران و بانوان صدر اسلام آمده شاید برای ملاحظه جوانب حیا و حفظ حریم ها، بطور خاص از نحوه ی لباس پوشیدن آنها توصیفی نشده باشد. اما توصیه های عملی قرآن و اهل بیت علیهم السلام درباره ی آراستگی ظاهر و لباس زن و مرد مسلمان ، برایمان کافی است تا نتیجه بگیریم، دختران طراز اسلام نیز در عین حفظ حریم و حجاب کامل در برابر نامحرم، کاملا آراسته و به قول خود شیک پوش بوده اند امام صادق علیه السلام می فرماید،«االبَسْ و تَجَمّلْ ، فإنَّ اللّه َ جميلٌ يُحِبُّ الجَمالَ ، و ليَكُن مِن حَلالٍ . لباس را زیبا بپوش زیرا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، اما باید از حلال باشد »وسایل الشیعه ج3 ص 340

و سخن آخر به دختر عزیزتر از جانم، دختر بودن و به روز بودن و دیندار بودن، با حرکت در مسیر الگوهای ناب قرآنی قابل جمع اند باید جایگاه دخترانه خود را بشناسی و ارزش های خدادادی ات را پاس بداری..

استاد بحث خود را اینگونه شروع کردند که در قرآن بیش از 70 بار به امر پژوهش توصیه شده(تعقل، تدبر، تفکر بیانگر این موضوع است.)

فراخوانهای قرآن ” افلایتدبرن…اولم یتفکروا…افلاینظرون…اولم یروا…” همه و همه دعوت به پژوهش است.

“منظور از “فانظروا ولم یروا…”نگاه با چشم سرنیست.حیوانات هم این نگاه ظاهر را دارند؛ بنابراین منظور از این نگاه  تامل و تحقیق است. ایشان تفکر حاصل از تامل و تحقیق را دارای دو مقدمه و سه مرحله بیان کردند.

1- برخورد با مشکل

2- تشخیص نوع مشکل.

مراحل تفکر

1- حرکت از مجهولات به معلومات 2-حرکت درمعلومات 3 -حرکت از معلوم به مجهول

مرحله دوم (حرکت درمعلومات)منظور اینکه معلومات را بالا و پایین کنیم.این مرحله از همه مراحل سخت تر است و اسم آن پژوهش است. اینکه می بینیم انگیزه پژوهش نداریم، پژوهش را سخت می پنداریم به خاطر این است که یا مشکل را نمی بینیم یا به مشکلاتی که اطرافمان هست، اهمیت نمی دهیم.

ایشان اشاره به سخن رهبر معظم انقلاب داشتند؛ که می فرمایند: ” کار علمی و فکری و کار پژوهش هم یک بخش از معنویات است.” در امر پژوهش کفر نهایت تلاش خود را می کند کفرخود را ثابت کند ولی ما که مسلمان هستیم به وعده هایی که خداوند داده، توجهی نمی کنیم چون خود باوری را قبول نداریم،در راه خود ثابت قدم نیستیم.

انتظار می رود که ان شاءالله با برگزاری این نشست، ایجاد انگیزه پژوهش در طلاب قوی تر شود با شناختن مراحل و مقدمات تفکر نسبت به مسائل پیرامون خود بی تفاوت نباشند و موانع پژوهش را بشناساند: (1-فقدان نظام صحیح2-فقدان ضوابط منسجم3-فقدان انگیزه تحقیق) مواظب اتلاف وقت باشند.

همانطور که شهید اول نویسنده کتاب لمعه در زندان آن را به رشته تحریر درآوردند.ماهم می توانیم در کنار زندگی روزمره خود کار پژوهشی و مطالعاتی داشته باشیم؛ نه اینکه توقع داشته باشیم هیچ کاری نداشته باشیم هیچ مسولیتی نداشته باشیم آن وقت مطالعه کنیم چنین چیزی محال است و این وقت پیدا نخواهد شد.

به طورحتم می توان در کنار کارهای روز مره خود و مشغله های زندگی کار پژوهشی هم انجام داد؛ چرا که خداوند ظالم نیست پس چیزی را بر ما تکلیف می کند که در توانمان باشد. از طلاب انتظار می رود که تنها به اندوختن اطلاعات کفایت نکنند. زمانی اطلاعات مفید است که بتوان با آنها مجهولات را به معلومات تبدیل کرد در این راه تنها کمبودها را نبینیم به آنچه که داریم هم فکر کنیم.

بایسته های پژوهش

اولین قدم در بایسته های پژوهش  داشتن انگیزه الهی است (که لازمه آن خود باوری، اعتماد به نفس است)

دومین قدم کسب اطلاعات است که لازمه آن :

الف) خوب درس خواندن، مباحثه داشتن، مطالعه منابع دروس و خوب گوش دادن به توصیه بزرگان است.

ب) داشتن مطالعه جانبی ( ازطریق سیر مطالعاتی ).

لازمه کسب اطلاعات در گام دوم این است که طلبه ارزش وقت را خوب  دانسته، با برنامه ریزی اوقات خود را تنظیم کند.با داشتن کتاب همراه خود، داشتن برخی نرم افزارها درگوشی همراه خود و فیش نویسی می توان استفاده بهینه از وقت های هرچند کوچک داشت.

سومین قدم تفکراست.(تحقیقات نباید به صورت جمع آوری صرف باشد.باید بر روی آن کار انجام داد،تفکر کرد،تفکر خلاق) در امر پژوهش نگویید این عالم این مطلب را ثابت کرد دیگر چه ضرورتی دارد که من به آن بپردازم؟ تفکر خلاق می گوید مجهول خود را باکمک معلومات خود معلوم کن.

چهارمین قدم دربایسته های پژوهش تتبع آراء واندیشه هاست.(دیدن سخن علماء و آرائ آنان و اندیشه کردن در نظرات آنها).

پنجمین قدم: اثبات نظریه است که  در این قدم باید به آفات علم بی توجه نباشیم.

آخرین قدم در بایسته های پژوهش تبدیل علم به حکمت است که رسیدن به این مرحله با ابزار تقوا امکان پذیر می باشد.

از بحث ارائه شده انتظار می رود که طلبه بارعایت مراحل شش گانه در امر تحقیق و پژوهش کمال همت را بنماید و عزم خود را جزم کند تا از توفیقی که نصیبش شده نهایت استفاده را بنماید.همانطور که می دانیم آیات قرآن 70بطن دارد که با تفکر در آیات می توانیم به آن دست پیدا کنیم.

داشتن تفکر تحقیقی به ما کمک می کند مباحث آموخته شده را کنار یکدیگر بچینیم با فکر خلاق خود از آنها مطالب جدید استخراج کنیم که این نیاز به خلاقیت دارد و خلاقیت نیاز به تمرین انتظار می رود که طلبه توجیه شده باشد که دروس خود را با جدیت بیشتری بخواند، بفهمد و از آنها در راستای رفع مجهولات خود بر آید.

در حوزه علمیه نرجس خاتون (سلام الله علیها) نشست هایی با حضور سرکار خانم داوودی و سرکارخانم طائبی با این موضوع برگزار گردید که ما حصل آن را در چند صفحه pdf جمع آوری کرده و در اختیار طلاب پژوهشگر می گذاریم.

این جلسه با حضور 6نفر از طلاب (3نفر درگروه مخالف و 3 نفر در گروه موافق) و سرکار خانم ملکوتی خواه از اساتید حوزه علمیه برگزار گردید ایشان در ابتدا به تبیین موضوع پرداخته و ویژگی های اشتغال زنان و تاریخچه آن در جهان و ایران را بیان نمودند و سپس گروه موافق آثار مثبت اشتغال زنان برخانواده، همسر و فرزندان را  با توجه به آیات و روایات بیان کرده  و گروه مخالف نیز به بررسی آثار منفی اشتغال زنان با توجه به آیات و روایات پرداختند.

از جمله سوالات گروه موافق در مورد نفس اشتغال بر خانواده:

طبق آیه« للرجال قوامون علی النساء؛ حق مالکیت زن بر اموال»

 «الرجال نصیب؛ اگر مرد و زن از راه عمل چیزی را بدست آورند مالک آن هستند»

و روایت نبوی: الناس مسلمون علی اموالهم؛ مردان و زنان بر اموال خودشان مسلط هستند

بعد از نماز جمعه به دنبال عمل خود بروید؟

(اشتغال زنان فی نفسه ممنوع نیست)

از جمله سوالات گروه مخالف در مورد نفس کار بر خانواده:

در سوره نسا ء آیه 34 مردان را سرپرست زنان دانسته و باید مخارج خانه را بپردازند

در سوره احزاب آیه32 در خانه ماندن زنان را تشویق می کند از نظر اسلام اداره مالی خانه بر عهده مرد است.

حدیث نبوی : جهاد زن خوب شوهر داری کردن است(بحار ج10)

نهج البلاغه: کارهایی را به زن محول کن که برای حال آنها بهتر است چون زن ریحانه است

( هدف اسلام محبوس کردن زن نیست بلکه آرامش به زن است.)

گروه موافق درمورد اثر اشتغال برهمسران:

کم شدن فشار کار بر مرد و تقسیم مساوی کار بین همسران

کم شدن فشار روحی بر مرد

گروه مخالف درمورد اثر اشتغال برهمسران:

 کمرنگ شدن نقش پدری مرد

عدم وابستگی اقتصادی زن به مرد و به انزوا کشیده شدن مرد

فشار مضاعف به زن و کم شدن صحبت های زن با همسر خود

کاهش روابط زناشویی

کمرنگ شدن ظرافت رفتار و گفتار زن

گروه موافق درمورد اثر اشتغال بر فرزندان:

رابطه بهتر فرزندان با جامعه با مدیریت صحیح

گذاشتن وقت بیشتری برای فرزندان توسط پدر

تربیت صحیح اجتماعی

گروه مخالف درمورد اثر اشتغال بر فرزندان:

عدم فرزند آوری

استرس بر مادر در زمان بارداری

کم توجهی به تغذیه فرزند

افسردگی کودکان

عدم مهرورزی مناسب

عدم نظارت تربیتی معنوی بر نوجوانان

در ادامه با دادن زمان به طلاب گرامی، هر دو گروه به سوالات هم پاسخ داده و آنها را نقد کردند .

در پایان با جمع بندی مطالب هر دو گروه توسط سرکار خانم ملکوتی خواه نتایج بحث اعلام و نتیجه قطعی به شرح زیر داده شد:

با توجه به تاریخچه ای که در ابتدای زمان کرسی بیان کردیم شبهه اشتغال زنان در مورد زمان حاضر کلا منتفی می شود زیرا از همان ابتدای تاریخ در ایران از زمان مادها و در بقیه جهان نیز از همان ابتدا بوده است.

با توجه به ادله دوستان اصل اسلام با اشتغال زنان مخالفتی ندارد و زن ها می توانند کار کرده و صاحب اموال شوند

طبق پژوهش سرکار خانم دکتر لولا آور جایگاه و اشتغال زنان طبق سخنان رهبر اسلامی به شرح زیر است:

ایشان دغدغه اصلی زنان را اشتغال نمی دانند بلکه حضور زنان در جامعه را،  دغدغه می دانند اگر دنبال جامعه بانشاط هستید باید زنان در همه عرصه ها حضور داشته باشند و تاکید بسیار بر افزایش علم و آگاهی زنان دارند تا تاثیر مثبت بر خانواده و جامعه داشته باشند که در بعضی موارد با وارد شدن به عرصه ای همراه با شغل  و اشتغال می شویم و گاهی با وارد شدن به عرصه ای همراه با اشتغال نمی شویم ،  که با توجه به این نکته هر زنی  با توجه به شرایطی که دارد باید ببیند می تواند وارد عرصه اشتغال شود یا خیر.

اما آنچه دشمن تبلیغ می کند فعالیت های اجتماعی ملازم با اشتغال زنان نیست و باید این مسئله فرهنگ سازی شود

همچنین در اینجا بحثی وجود دارد مبنی بر افراط و تفریط، در بحث آثار مثبت و منفی اشتغال، ما باید در همان ابتدای ورود زن به جامعه  و دانشگاه تعیین رشته های مورد نیاز جامعه را نموده و تفکیک جنسیتی کنیم تا با شرایط یک خانم سازگار شود اما امروزه با مدیریت غلطی که انجام شده و با بیرون رفتن از تعادل و افراط در یکسری مسائل ، زنان به کارهایی وارد شده که نباید وارد می شدند و قبح این مسئله ریخته شده، تا به این نقطه رسیدیم که هر خانمی وارد هر شغلی می شود و سرجای اصلی خود قرار نمی گیرد

و اما با توجه به شرایط حال حاضر و نیاز مالی و ….راهکار چیست؟

1- راهکار اول؛ به دست دولتمردان است دولتمردان باید مقداری در آمد برای زن های خانه دار درنظر بگیرند تا شاید مشکلات خانه حل شده و زن بتواند مشکل مالی خود را تا حدی حل نماید حال اگر باز هم مشکل آنها حل نشد باید کارهایی مناسب با روحیه زن فراهم نموده تا زن ها مشکل روحی پیدا نکرده و درعین حال مشکلات مالیشان نیز برطرف شود و باز هم اگر با نداشتن اشتغال مشکل روحی پیدا می کنند دولتمردان باید مراکز تفریحی ورزشی …فراهم نمایند و به صورت رایگان در اختیار زن ها قرار دهند تا مشکلات آنها حل شود.

2- راهکار دوم مربوط به خود ماست که باید آینده سازی درستی برای فرزندانمان داشته باشیم تا آنها پشتوانه مالی داشته باشند، و وارد شدن به عرصه های مختلف را برای درآمد درنظر نگرفته و دچار مشکل مالی نشوند.همچنین در هنگام ازداوج شرط شود قسمتی ازمهریه به زن داده شود تا پشتوانه مالی داشته و دغدغه و مشکل مالی نداشته باشد.همچنین توجه به این نکته که انسان با بدست آوردن بعضی چیزها بعضی چیزها را از دست می دهد که هر زنی باید شرایط خود را در نظر گرفته و آثاری که بر زندگی اش اثر گذارتر و پررنگ تر است را انتخاب نماید

3-راهکار سوم؛ اشتغال جایز است اما نه به صورت مطلق بلکه با شرایطی:

1-  اشتغال با هویت زنانگی  منافاتی نداشته باشد.

2- شغل انتخابی نباید با نظام خانواده و عقاید و سنن شهر و محل زندگی منافات و ناسازگاری داشته باشد و زن با انتخاب شغل احساس آرامش نماید و از طرفی اشتغال باید سبب پیشرفت زن شود اگر قرار باشد شغلی را انتخاب نماید که باعث پیشرفت اقتصادی شود ولی باعث بوجود آمدن هزینه های دیگر زندگی و مانع پیشرفت معنوی و کمال یک انسان شود هیچ ارزشی ندارد.

 و در پایان اینکه زنان باید اشتغال به شغل هایی داشته باشند که با توانایی روحی و جسمی آنها سازگاری داشته باشد و هر شغلی مشروط به این نکته است ؛تا دچار خستگی های روحی و جسمی نشوند.