همان‌طور که انسان کامل - که قلب عالم هستی است- یک حقیقت جامع است و همه‌ی اسماء الهی در قلب توحیدی او جمع شده و یکی است که حامل این همه کمال است و از این جهت توحید را نشان می‌دهد، شب قدر نیز چنین رتبه‌ای دارد که ظرفیت جمع انوار روح را یک جا دارد - انواری از حقیقت را که هزار ماه امکان دریافت و ظهور آن را ندارند- در راستای تحقق تفصیلِ بعد از اجمال حتماً مهدی«عجل الله فرجه»ظهور می‌کند و شب قدر به مطلع فجر می‌رسد، شب قدر شب است چون حقایق در آن شب در عین نزول، به صورت اجمال هستند همان‌طور که قرآن در شب قدر به صورت اجمال نزول کرد و آن اجمال در عرض بیست و سه سال به تفصیل در آمد.[1]

شب قدر، شبي است كه بايد به فجر سالم برسد و توحید به معنی «وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت» تحقق یابد، كل زندگي يك شب است، برعکس قيامت که روز است؛ قرآن مي‌گويد:

«يومُ‌ القيامة» ولی در مورد دنيا مي‌گويند «وَ الَّيْلِ إذَا عَسْعَس»[2] سوگند به شبی که ناپايدار و «عَسْعَس» است، دائماً مي‌رود. ولی در مورد صبح، حرفی از رفتن نزد، فرمود: «وَ الصُّبْحِ إذَا تَنَفَّس»[3] يعني آنگاه كه صبح شروع مي‌شود. چون ديگر شب تمام است، فقط روز است. كل زندگي يك شب است؛ اگر كسي توانست از اين شب با جمع حقایق به صورت اجمال، به توحید برسد، در انتها که فجر محقق می‌شود با حقایق به شکل تفصیل روبه‌رو می‌گردد که همان بهشت است. بعضی‌ها به هیچ صبحی نمي‌رسند؛ دنيا آن‌ها را مي‌ربايد، در قيامت هم كه آن‌ها را مي‌آورند با ظلمتِ زندگي در دنيا به قيامت مي‌آيند چون در شب قدر ملائکه و روحی بر آن‌ها نازل نشد تا به توحید برسند، به توحید نظر نداشتند تا حقایق عالم غیب به صورت جامع در جان آن‌ها تجلی کند.

انسانی که در اين شب به حقیقتِ صبح مي‌رسد و آن شب برای او «سَلامٌ» است، امام زمان«عجل الله فرجه»می‌باشند، ایشان صاحب اصلی شب قدراند، چون حضرت در دنیا تحت تأثير دنيا نيستند، آماده‌ی تجلی انوار ملائکه و روح می‌باشند و همچنان خود را در حالت پاكي و عصمت نگه ‌مي‌دارند. «حَتّي مَطْلَعِ الْفَجْرِ» تا وقتي كه فجر طلوع کند و حقيقت هر چيز ظاهر ‌گردد و نیز هر کس که در مسیر امام زمان«عجل الله فرجه»قرار گرفت به توحیدی می‌رسد که منور به صبح ظهور حقایق است.

رسول خدا«صلی الله علیه و آله» از اصحاب‌شان پرسيدند: آيا بعد از من هم ماه رمضاني هست؟ عرض کردند: بله يا رسول الله.

پرسیدند: با توجه به این‌که شب قدر در ماه رمضان است و در شب قدر قرآن نازل می‌شود، آن قرآن بر چه کسی نازل می‌شود؟معصوم كسي است كه هيچ نقص عقلی و عملی ندارد تا استعداد کسب همه‌ی‌حقيقت قرآن را داشته باشد.

من اگر - بر فرض - نصف قرآن را بگيرم هنوز ناقصم، پس معصوم نيستم. رسول خدا«صلی الله علیه و آله» پرسیدند در شب قدر قرآن بر چه کسی نازل می‌شود؟

عرض کردند: خدا و رسول خدا«صلی الله علیه و آله» داناترند. اميرالمؤمنين«روحي‌له‌الفدا» آن‌جا تشريف ‌داشتند، پيامبر دست‌شان را بر روي سر حضرت ‌علي«علیه اسلام» گذاشتند و فرمودند: بعد از من بر ايشان و اولاد ایشان نازل مي‌شود. فرمودند:

«آمِنُوا بِلَيْلَةِ الْقَدْرِ فَإِنَّهُ يَنْزِلُ فِيهِ أَمْرُ السَّنَةِ وَ إِنَّ لِذَلِكَ وُلَاةً مِنْ بَعْدِي عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِه‏»[5] به شب قدر ايمان بياوريد كه در آن شب، كارهاى سال مقدر مى‏شود و همانا براى خلافتِ پس از من على بن ابى طالب و يازده تن از نسل او خواهند بود. در همین رابطه امیرالمؤمنین«علیه اسلام» به ابن عباس فرمودند: «إِنَ‏ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي‏ كُلِ‏ سَنَةٍ وَ إِنَّهُ يَنْزِلُ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ أَمْرُ السَّنَةِ وَ لِذَلِكَ الْأَمْرِ وُلَاةٌ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ«صلی الله علیه و آله» فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ مَنْ هُمْ قَالَ أَنَا وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِي أَئِمَّةٌ مُحَدَّثُونَ»[6] همانا شب قدر در هر سالى هست و در آن شب امر آن سال فرود مى‏آيد و براى آن امر بعد از رسول خدا«صلی الله علیه و آله» سرپرستانى است. ابن عباس گفت: آن‌ها كيانند؟ فرمود: من هستم و يازده تن از فرزندان صلبى من كه امامان محدَّث باشند، یعنی کسانی که با عالم غیب مرتبط‌اند.

پی نوشت:

قران سوره تکویر آیه17،زندگی، لیله القدری تا قیامت استاد طاهرزاده

گروهی هستند که خداوند شب قدر هم از سر تقصیراتشان نمی گذرد هر قدر هم ندبه ون اله کنند، سودی نمی بخشد.
جبرئیل که سرکده ملائک است ، شب قدر ملائک را جمع می کند به آنان ماموریت می دهد تا بروند به هر کس که ایستاده یا نشسته در حال نماز یا ذکر است سلام دهند با آنان مصافحه نمایند و به دعایشان آمین گویند . ملائک چنین می کنند تا هنگامه طلوع فجر می شود آن هنگام جبرئیل ندا سر می دهد : «ای ملائک باز گردید، باز آیید»
رو به جبرئیل می کنند واز او می پرسند:«در این شب، خداوند با جاجت های مومنین امت رسول خدا چه کرد؟»

جبرئیل پاسخ می دهد «خداوند در این شب به آنان نظر کرد و از آنان در گذشت، مگر از چهار گروه!»

یکی از این چهار گروه، عاق والدین است. یعنی آن کس که پدر و مادرش را ایذاء کرده و آزار داده باشد.

امام صادق(علیه السلام) فرموده اند:
اگر کسی به پدر و مادر، در حالی که در حق او ظلم کرده اند، نگاه غضبناک کند، خداوند هیچ نمازی رااز او قبول نمی کند.
اگر پدر و مادری در حق فرزند ظلم هم نمایند و آزارش دهند، فرزند حتی حق ندارد نگاه خشمگینانه به آنان کند . احترام به پدر و مادر بسیار دارای ارزش و اهمیت است؛ تا آنجا که یکی از شروط پذیرفته شدن نماز، رنجیده خاطر نبودنشان از فرزند است. در شب قدری به این عظمت، با بار عامی که خداوند داده است ، عاق والدین از قافله بخشوده شدگان عقب می ماند! این یک هشدار بسیار جدی است .
امام سجاد (علیه السلام) در رساله حقوقیه خود می فرمایند:
«حق پدر بر گردنت آن است که بدانی او اصل و ریشه توست و اگر او نبود، توهم نبودی! آنچه در خود می بینی که تو را به شادی می آرد، بدان که همگی به برکت پدر ، روزیت شده!»
یعنی اگر در دنیا به پول یا مقامی رسیدی، اگر عالم و دانشمند شدی، اگر عابد و زاهد شدی،همه و همه را مدیون پدر بدان، چرا که اصل و ریشه تو اوست.
در حدیث قدسی آمده است:
«اگر کسی شکر گزار پدر و مادرش نباشد ، خدا را شکر نکرده است.»
اگر شکر گزار واقعی پدر و مادر، این گران کیمیای نعمت نبوده ایم و گه گاه نیز جای شکر گزاری ، کفران نعمت کرده باشیم ، خود را مستحق عقاب نموده ایم نه ثواب! اگر چنین باشد ، باید بسیاری از امیدها ناامید شود و افراد با دلسردی دست به دعا بردارند.
اما نه ! گویا هنوز کور سوی امیدی هست!
دعایی هست از امیر المومین (علیه السلام)برای جوانی که عاق والدین شده بود نمودند،نسخه ای که برای هر آن کس که عاق والدین شده است ارزشمند است که همان اکسیر اعظم است و کبریت احمر دعای شریف مشلول که در مفاتیح الجنان آمده است.

پی نوشت :
بخش هایی از کتاب شب های بی قراری،ص49-54

هرفرزند آبروی پدر است و اعمال و اخلاق خوب وبدش به گردن اوست!

اگرفرزندی در مدرسه خطا کند،پدر او را به مدرسه می خوانند.هنگام گفتگو،او از اعمال فرزند،شانه خالی نمی کند بلکه سر را به زیر می اندازد و از کرده خود شرمگین می گردد.

در قرآن کریم خداوند به رسول خدا{صلوات الله علیه}می فرماید:

“تاخدا از گناه گذشته وآینده تو در گذرد ونعمت خود را برتو تمام گرداند وتورا به راهی راست هدایت کند.”

مگرپیامبر کدام کرده ناشایست رامرتکب شده اند که اینگونه برپشتشان سنگینی میکند وخداوند وعده بخشایش آن را به ایشان می دهد؟

امام هادی{علیه السلام} می فرمایند:“خداوند متعال،گناهان شیعه امیرالمومنین{علیه السلام}را بر پیامبر اکرم{صلوات الله علیه}بار کرده است”چرا که پیامبر{صلوات الله علیه} پدرو پشت وپناه امتاند،پدر نمی تواند نسبت به گناه فرزند خود بی تفاوت باشد.

امام زمان شرمنده گناهان ما هستند

هرگناهی که  مرتکب شویم،عرق شرم بر پیشانی حجت خدا می نشیند،چراکه ما فرزندان ایشان هستیم وایشان پدر ما.

تا به امروز چند بار به این عبارت زیارت آل یس توجه نموده ایم:"سلام بر تو ای آنکه در حال حمد واستغفار هستی.”

امام زمان{علیه السلام}نسبت به کدامین گناه استغفار می کنند؟آیا جز از گناه شیعیان خود؟

ناگفته امام زمان به یاد مایند وبرایمان دعا می کنند،حال چه می اندیشی اگر سراغشان رفته،درخواست استغفار از گناهانمان نماییم؟ آیا برایمان طلب آمرزش نمی کنند؟

پی نوشت:

کتاب شب های بی قراری.نوشته دکتر سید محمد بنی هاشمی.صفحات75-77

حضرت سجاد (علیه‌السلام) در دعای مکارم‌الاخلاق بعد از آن‌که از حضرت حق برای اجداد بزرگوار و آباء و اولادش طلب رحمت می‌کند، می‌فرماید:

«و نبهنی لذکرک فی اوقات الغفله؛ پروردگارا مرا در حال غفلت و فراموشی و پیروی از نفس، به یاد و توجه به خودت آگاه ساز.وقتی انسان از خدا و ولایت فاصله گرفت، غافل است»

 حضرت درواقع به پیروان و محبین هشدار می‌‌دهد که همیشه در خواب غفلت نباشید. به یاد خدا باشید. به یاد سفر طولانی آخرت باشید. دنیا و اشتغالات و عناوین، شما را از عالم برزخ و قیامت غافل نکند. متذکر باشید که همیشه اینجا نمی‌مانید. همیشه این منصب و ریاست و مال را ندارید. روزی این‌ها را از شما خواهند گرفت. پس حالا که اختیار و قدرت دارید، به یاد خدا و روز حساب و کتاب باشید.

یکی از معانی غفلت این است که انسان به واسطه کثرت اشتغالات دنیوی و صفات رذیله نفسانی، از خدا و اوامر و نواهی‌اش، غافل و فقط به فکر خود و عینیت و شخصیت و عزت و آبرویش است. وقتی انسان از خدا و ولایت فاصله گرفت، غافل است.

غفلت باعث پیروی از هوای نفس می‌شود. انسان که غافل شد، دنبال نفس و صفات رذیله می‌دود، اما امام سجاد (علیه‌السلام)هشدار می‌دهد که انسان باید همیشه از خدا بخواهد در خواب غفلت نباشد. همیشه در فکر حیات ۴ روزه دنیا نباشد و حداقل بخشی از روزش را هم به فکر آخرت باشد. ائمه (علیهم‌السلام) همیشه به مبدأ وصل هستند و لحظه‌ای غافل نیستن. غفلت مال ما انسان‌های عادی‌ است .

اعمالی که از روی غفلت انجام می‌گیرد، اثر عمل را از بین می‌برد، اما اثر ذاتی را از بین نمی‌برد.

این عالم شاهد زیاد دارد حضرت امیر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «دوام الغفله تعمی البصیره؛ غفلت که زیاد شود، چشم قلبت را کور می‌کند.»(۱)

وقتی در همه کارها غافل باشیم و هر کاری دل‌مان خواست، کردیم، چشم دل‌مان کور می‌شود

با نفس باید محاسبه دقیق کرد

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام )نیز می‌فرماید: «جاهد نفسک و حاسبها؛ حساب خودت را بکن. با نفس اماره خبیث جهاد کن.»(۴) نفس اماره خبیث است و با شیطان دست به یکی می‌کند که ما را منحرف کند. باید حسابش را رسید. انسان باید همواره از خودش بپرسد برای خدا، برای دنیا و برای مردم چه کرده‌ام؟ چه خدمتی به خلق کرده‌ام؟

دوری از صفات رذیله؛ عامل رفع غفلت

انسان تا زمانی که خودش را از صفات رذیله نجات ندهد، موفق به رفع غفلت نمی‌شود. مادامی که صفات رذیله در انسان وجود دارد، موفق نمی‌شود غفلت را از بین ببرد، ولو یکی باشد.

پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «در هر خانه‌ای که سگ باشد، ملائکه رحمت نازل نمی‌شوند. حضرت می‌خواهند بفرمایند سگ چون نجس است، مانع نزول رحمت حق می‌شود. صفات رذیله هم همین‌گونه‌اند. در وجود هر شخصی که باشند، مانع نزول رحمت الهی به سوی آن فرد می‌شود.»

از طرف باری تعالی به نبی اکرم (صلی ‌الله علیه و آله )خطاب شد:

اگر کسی به اندازه ملائکه آسمان و ملائکه‌ موکل زمین، نماز بخواند و روزه بگیرد، در حالی که حب دنیا دارد، به قدر سر سوزنی این اعمال از او پذیرفته نمی‌شود.

این‌ها به معنی ترک دنیا نیست. خدا می‌خواهد بگوید دنیا را داشته باش، اما علاقه به آن نداشته باش. برای به دست آوردن دنیا دینت را نفروش. دینت مقدم بر هر چیزی باشد. دنیا را داشته باش؛ چون عزت و آبرویت است، اما به‌خاطر دنیا دین‌فروشی نکن. برای خاطر دنیا گناه نکن. با خدا جنگ نکن.

حضرت موسی (علی نبینا و آله و علیه‌السلام) داشت از مسیری عبور کرد. دید یک نفر سجده کرده و دارد گریه می‌کند و ناله می‌زند و حاجتی را از خدا می‌خواهد. ایستاد و مقداری نگاهش کرد. دید خیلی منقلب است و اشک می‌ریزد. گفت خدایا اگر حاجت این بنده دست من بود، به او می‌دادم. حضرت حق فرمود:

او مرا می‌خواند و گریه هم می‌کند، اما علاقه شدیدی به بزهایش دارد. علاقه‌اش آنجاست نه پیش من.

————————————————————
پی نوشت ها:
[۱] غررالحکم، ص ۲۶۶
[۲] سوره اعراف، آیه ۱۷۹
[۳] مصباح الشریعه، ص ۸۶
[۴] غررالحکم، ص ۳۷۱
[۵] همان

 در حديث قدسي داريم: « الصَّوْمُ لي وَ اَنَا اُجْزي بِه »مي‌فرمايد :

روزه از آن من است و خودم هم جزايش هستم. چون در هيچ عبادتي به اين اندازه بنده شبيه خدا نمي‌شود. انسان از طريق روزه‌داري، ظهوري از غناي حق مي‌گردد، همچنان كه خداوند هيچ نيازي به غذا ندارد، روزه‌دار به نحوي در حدّ خودش شبيه چنين حالتي مي‌شود. اگر حديث «اَنَا اَجزي بِه» باشد، يعني خودم جزايش را مي‌دهم، اين هم مژدة بزرگي است، يعني نتيجة روزه و جزاي روزه‌دار را به واسطه‌ها واگذار نمي‌كنم و به‌واقع اين هم مقام كمي نيست، چون در هر صورت در اين حالت هم كمالات بسيار متعالي را از خدا دريافت مي‌كنيد.

شما در روزه، كمي از گرايش به دنيا منصرف مي‌شويد و در نتيجه يك غناي مختصري نسبت به دنيا در شما پديدار مي‌شود و لذا به يك اعتبار صفتي از صفات عُلياي خداوند يعني صفت «غني» در قلب شما تجلّي مي‌كند و نيازتان به دنيا كم مي‌شود و با خدا مأنوس مي‌گرديد. يعني اگر روزه‌دار همت خود را بلند كند و در طلب حق باشد، نور حق در اسم غنا در قلبش مي‌تابد و اين يك نحوه قرب به حق است.

پی نوشت:
مختصری از کتاب« روزه دریچه ای به عالم معنا». استاد طاهرزاده

آیت‌الله جوادی«حفظه‌الله» می فرمایند:

«شب قدر يعني شبي که «خيرٌ مِنْ اَلفِ شهر» از هزار ماه برتر است، ولي «وَ ما اَدْراکَ مَا لَيلَةُ الْقدر» چه مي‌تواني درک کني از شب قدر؟ اگر فهميدن آن مشکل است، پيداکردن آن مشکل‌تر است، منتها اگر کسي با «مفهوم» انس گرفت، درک اين معاني براي او مشکل است… عقل نمي ‌تواند بفهمد يک‌شبه مي‌شود ره صدساله رفت.

عقل با مفهوم و برهان و استدلال کار دارد. از عميق‌‌ترين برهان تا سطحي‌ترين دليل، همه را عقل مي‌تواند درک کند. اما پرکشيدن، ديدن، همين‌جا که نشسته است بهشت را ببيند، همين‌جا که نشسته است جهنم را ببيند، ناله جهنمي‌ها را بشنود، اين نه کار دست و پا و چشم و گوش است، نه کار عقل، اين کار دل است. اين کار در درون انسان‌ها تعبيه شده است.

هيچ‌کس با «دانايي» به جايي نرسيد تا علي‌بن‌ابي‌طالب(علیه السلام) در باره آن‌ها بفرمايند؛

«فَهُمْ وَالْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَاها فَهُمْ فيها مُنَعِّمُون»؛[1] آن‌ها همين حالا که در دنيا نشسته‌اند، دارند بهشت را مي‌بينند و از نعمت‌هاي آن بهره‌مند مي‌شوند. هرکس به اين مقام رسيد از «دارايي» رسيد، نه از «دانايي». يعني با مفهوم نمي‌شود بهشت را ديد، با دل مي‌شود بهشت را ديد. در ديار دل، اين معارف فراوان است.

و ليلة‌‌القدر براي آن است که انسان، اين دلي را که خوابيده است بيدار کند، اين بندها را از دست و پايِ دل بردارد، اين مرغ باغ ملکوت را آزاد کند، يک‌شبه ره صدساله را طي کند. ما با بار گناه و با بار خيال و وَهم توان پَرش نداريم، بايد شستشو کنيم. آنچه به عنوان توبه، به عنوان نيايش در اين شب‌ها مطرح است براي شستشو و رُفت و روب و گردگيري است، منتها شستشوي ملکوتي- نه اين‌که خاک‌ها را از اين‌جا پاک کنيم و در جاي ديگر قرار دهيم - شستشو، اما با کيمياگري و محو و اثبات که کار ملکوتي ذات اقدس إله است و ليلة‌‌القدر هم شب کيمياگري و شب محو و اثبات است. ما اگر مي‌خواهيم گناهانمان را با توبه شستشو کنيم، مثل جاروکردن نيست که اين آلودگي را از خود منتقل کنيم به جاي ديگر، ما تبديل مي‌کنيم، به محو و اثبات. اين‌که ذات اقدس إله سَيئات را به حسنات تبديل مي‌کند، کيمياگري است[2]

 التماس دعا

__پی نوشت:______________________________________

[1] - «نهج‌البلاغه»، خطبه 193 (خطبه متقين).
[2] - روزنامه کيهان 9/7/86، سخنراني مراسم إحياء شب قدر، حرم مطهر حضرت معصومه(سلام الله علیها)

3-لیله القدری شب قدر استاد طاهرزاده