مسأله نفاق در جامعه ما به طور جدی وجود دارد و بسیاری از دوست نماها در حقیقت منافق هستند، بنابراین شناخت منافقان و راه های مبارزه با آنان در جامعه اسلامی امری ضروری است

برخی ویژگی های منافق در نوع اکبر یا اصغر به شرح ذیل است؛

شك و ترديد

امام على‏ (عليه السلام) می فرماید:” كل منافق مريب؛ تمام منافقین در شک و تردید هستند.” مهم‏ترين ويژگى منافق از نوع اصغر، شك و ترديد درونى و قلبى آنان است . چنين انسانى چون نتوانسته است به علم و يقين نايل آيد و خود را از نظر فكرى و روحى قانع سازد، در وادى حيرت و ترديد باقى مى‏ماند . به عبارتی منافق نمی تواند در بزنگاه های اجتماعی و رویدادهای سیاسی؛ موضع گیری متقنی صورت دهد و مرز خود را با عوامل فتنه روشن سازد.

چند رنگی

امام علی(علیه السلام) می فرماید:"عاده المنافقین تهزیع الاخلاق؛ به تغییر همواره خلق و خوی خود عادت کرده است.” چون منافق نمی تواند به رای و نظر خود استوار بماند و مجبور به موضع گیری های متناقض می شود، بایستی این توانایی را داشته باشد که به تغییر خوی خودش عادت کند وگرنه نمی تواند در مسیر نفاق موفق عمل کند.

امام ‏علی(علیه السلام) فرمودند:” إن أخوف ما أخاف عليكم إذا تفقه لغير الدين؛ ترسناك‏ترين چيزى كه بر شما مى‏ترسم ، آن است كه براى غير دين تفقه شود.” از این رو، دنياطلبى به بهانه امور اخروى، زشت‏ترين و زيانبارترين و خطرناك‏ترين گونه دنياطلبى است. براى دنيا در دين تفقه مى‏كنند و براى عمل نكردن مى‏آموزند و سخن از آخرت را وسيله‏اى براى رسيدن به دنيا مى‏كنند، و از اين رو ديرتر از منافقان ديگر كشف و رسوا مى‏شوند و از پس سال‏ها مراقبت دائمى و دقت كافى ، از پرده برون مى‏افتند.

بنا بر آیات و احادیث، از دیگر ویژگی های منافقین می توان به؛ چاپلوسی، خلف وعده، دروغ گویی، خیانت، ناشکری، خودبزرگ بینی، پرخوری، ظاهرسازی و …. اشاره کرد.

راه های شناخت منافق

لحن گفتار

امام علی (علیه السلام) می فرماید:” علی لسان المنافق شیطان ینطق؛ بر زبان منافق، شیطانی است که سخن می گوید.” لذا یکی از راه های شناخت منافق، دقت در سخنان ایشان است.

نحوه رفتار

امام علی (علیه السلام) می فرماید:” جز کافر و منافق، حق را از مستحقش دور نکرد.” و همچنین فرمود:” تکلف از اخلاق منافقان است.”

از این منظر، با دقت در نوع رفتار فرد و تطبیق رفتار با ویژگی های منافق، می توان به نفاق افکنی و ناسازگازی گفتار و رفتار وی پی برد.

نفاق در آیات و روایات

یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِن جَآءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبِإٍ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلَى‏ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ (حجرات 6) 

 اى کسانیکه ایمان آورده‏ اید!اگر فاسقى براى شما خبرى مهم آورد تحقیق کنید،مبادا (از روى زودباورى و شتاب‏زدگى تصمیم بگیرید و) ناآگاهانه به قومى آسیب رسانید،
سپس از کرده خود پشیمان شوید.
 
فسق در لغت به معناى خارج شدن است و در اصطلاح قرآنى، به خارج شدن از راه مستقیم گفته می ‏شود. این کلمه در برابر عدالت به کار میرود و فاسق به کسى گویند که مرتکب گناه کبیره‏ اى شود و توبه نکند.

افراد چند چهره و منافق فاسقند؛
انّ المنافقین همُ الفاسقون(توبه، 67)

چه گناه کبیره ای مرتکب شده اند؟
الفتنه اشد من القتل(بقره، 191)

امام خمینی (رحمه الله):
منافق دعوت به اتحاد می‌کند اما خودش دنبال آن نیست اما آنهایی که الان ما مبتلا به آنها هستیم که مردانه نمی آیند به میدان بگویند که آقا ما اسلام را نمی‌خواهیم.
مردانه نمی آیند به میدان و بگویند که اسلام برای سابق بوده، حالادیگر به درد نمی خورد! با اینها باید ما چه بکنیم ؟ … حل مسئله منافقین از اعظم مشکلاتی است که برای ملت ما و برای اسلام از اول بوده است.(صحیفه امام ج12 ص235)

امام صادق (علیه السلام):
هنگامی که فاسق تظاهر به فسق کند نه احترامی دارد و نه غیبتی.

امام رضا(علیه السلام):
کسی که چادر حیا را از سر بر‌گیرد غیبت ندارد.

امام علی (علیه السلام):
شخص فاسق و تبه‏کار غیبت ندارد.

سوره نساء آیه 148:
خداوند دوست ندارد کسى با سخنان خود، بدى هاى دیگران را اظهار کند،مگر آن کس که مورد ستم واقع شده باشد.خداوند شنوا و دانا است.

پایگاه اطلاع رسانی حوزه ؛سایت تبیان