رهبر معظم انقلاب برای دانشجو سه ویژگی کلان را برمی‌شمارند و همه‌ی توقعات خود از دانشجویان را در قالب همین سه ویژگی می‌دانند که عبارت‌اند از: استقلال‌طلبی، عدالت‌خواهی و آرمان‌گرایی.

ایشان بیداری دانشجویی را زمینه حیات جامعه می‌دانند و برای این بیداری دانشجویی ویژگی‌هایی را بر‌می‌شمارند که عبارت است از:

1. آرمان‌گرایی در مقابل مصلحت‌گرایی؛ عشق به آرمان‌ها و مجذوب آرمان‌ها شدن.
2. صدق و صفا و خلوص و دوری از کلک، تقلب، حیله و شیوه‌های غیرانسانی.
3. آزادی و رهایی از وابستگی‌های گوناگونِ حزبی و سیاسی و نژادی و امثال این‌ها.
4. حرکت، مبتنی بر اشخاص نبودن، سیال بودن.
5. در مقابل مظاهری که از نظر فطرت انسانی زشت است (مثل ظلم، زورگویی، تبعیض، بی‌عدالتی، تقلب، دورویی و نفاق) حساسیت منفی دارد و آن را دفع می‌کند.
6. ضمن اینکه احساسات هست، منطق و تفکر و بینش و تحصیل و میل به فهمیدن و تدقیق هم در آن وجود دارد.

رهبر معظم انقلاب در اینجا البته علاوه بر این ویژگی‌ها، آفاتی را نیز برای جریان دانشجویی در نظر می‌گیرند که گرفتار شدن به این آفات را برابر با رو به افول رفتن حرکت‌های دانشجویی می‌دانند:

1. یکی از آفات حرکت دانشجویی این است که (همان‌طور که گفتم) عناصر و مجموعه‌های ناباب به آن طمع بورزند و بخواهند از آن سوءاستفاده کنند.
2. یکی دیگر از آفات جنبش دانشجویی (همان‌طور که گفتم) دور شدن از آرمان‌هاست.
3. یکی دیگر از آفات مهم جنبش دانشجویی، سطحی شدن است. عزیزان من! از سطحی‌اندیشی به‌شدت پرهیز کنید. خصوصیت دانشجو، تعمق و تدقیق است.
4. یکی دیگر از آفات، به دام احزاب و گروه‌ها افتادن است که این را قبلاً هم گفتم. مواظب باشید، اختاپوس خطرناک احزاب و گروه‌های مختلف به سراغتان نیاید و شما را به دام نیندازد.(1)

ایشان در همان گفتار، برداشت خود را از جریان دانشجویی در چند کلام خلاصه می‌کنند و می‌فرمایند: «برداشت من از جنبش دانشجویی و نگاه من به جنبش دانشجویی این است: ضد استکباری، ضد فساد، ضد اشرافی‌گری، ضد حاکمیت تجمل‌گرایانه و زورگویانه، ضد گرایش‌های انحرافی.»(2)

پُرواضح است دانشجو بماهو دانشجو، اول وظیفه‌اش درس خواندن است و رهبر انقلاب نیز تحصیل، تهذیب و ورزش را سه ویژگی دانشجوی موفق می‌داند. حال با توجه به این مختصات، رهبر انقلاب جریان دانشجویی را یک جریان گفتمان‌ساز می‌دانند و می‌فرمایند: «در همه‌ی این سال‌های انقلاب، حضور دانشجویان در این صحنه‌ها، حضور فعال و مؤثری بوده است. دانشجوها گفتمان‌ساز بوده‌اند، فضای فکری ساخته‌اند، گفتمان‌های سیاسی و انقلابی را در جامعه حاکم کرده‌اند که در موارد زیادی این وجود داشته است.»(3)

این نقش جنبش دانشجویی تا آن حد ظهور و بروز پیدا کرد که رهبر انقلاب در جمع اعضای اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، آن‌ها را حلقه‌های پیش‌برنده‌ی نظام می‌خوانند و می‌فرمایند: «برخی از استراتژیست‌های خارجی در اوایل انقلاب این تحلیل را دادند که انقلاب ایران از روش‌های ویژه‌ای برای تثبیت، رشد و پیشرفت خود بهره‌برداری کرده که بی‌سابقه است که از جمله‌ی این‌ها، ایجاد انجمن‌های اسلامی است و این‌ها هسته‌های انقلابی مؤمنی هستند که انقلاب متکی به این‌هاست. هرچند آن‌ها دیر فهمیده بودند، اما درست فهمیده بودند. انجمن‌های اسلامی در هرجا عبارت بودند از آن مجموعه‌های پرانگیزه با ایمان‌های روشن، با احساسات پرجوش که مثل یک موتوری همه‌ی آن مجموعه را با خودشان حرکت می‌دادند و پیش می‌بردند و انجمن‌های اسلامی دانشجویان در طول زمان کارهای باارزشی را در دانشگاه‌ها انجام دادند.»(4)

پی نوشت:

1. بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت، 24 آذر 1387.
2. همان.
3. همان.
4. دیدار با اعضای اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه‌های سراسر کشور.